Διερεύνηση κινήτρων/εμποδίων συμμετοχής στην εκπαίδευση ενηλίκων μέσα από μελέτη περίπτωσης ενός ΣΔΕ του Νοτίου Αιγαίου (ΣΔΕ Ρόδου)

Abstract

Η παρούσα έρευνα πραγματεύεται τη διερεύνηση των αρχικών κινήτρων ενηλίκων εκπαιδευομένων για συμμετοχή στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) της Ρόδου, την τυχόν ενίσχυση, τροποποίηση ή/και συμπλήρωση των αρχικών κινήτρων καθώς και τα εμπόδια ή τους παράγοντες δυσαρέσκειας που συναντούν κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής τους πορείας. Η μεθοδολογική προσέγγιση που επιλέχτηκε είναι η ποιοτική που προσφέρει την δυνατότητα της σε βάθος κατανόησης του υπό διερεύνηση ζητήματος μέσα από την οπτική των συμμετεχόντων και τον τρόπο που βιώνουν τις εκπαιδευτικές διεργασίες στο συγκεκριμένο πλαίσιο του ΣΔΕ Ρόδου κάτι που καθιστά την συγκεκριμένη ερευνητική προσπάθεια μελέτη περίπτωσης. Εργαλείο παραγωγής δεδομένων αποτελεί η ημι-δομημένη συνέντευξη η οποία, με την ευελιξία που προσφέρει, διευκολύνει την διερεύνηση των σύνθετων νοηματοδοτήσεων των συμμετεχόντων. Πραγματοποιήθηκαν συνολικά 25 συνεντεύξεις σε σκόπιμο δείγμα δύο πληθυσμών, 21με εκπαιδευόμενους του Α΄ και Β΄ κύκλου σπουδών και 4 με μόνιμους εκπαιδευτές του ΣΔΕ. Συγκεντρώθηκαν επίσης δεδομένα μέσα από την παραμονή της ερευνήτριας στους χώρους του ΣΔΕ και την παρατήρηση και καταγραφή απόψεων και συμπεριφορών όπως αυτές προκύπτουν από τη βιωμένη εμπειρία των εκπαιδευομένων στο φυσικό πλαίσιο όπου λαμβάνουν χώρα οι εκπαιδευτικές διαδικασίες τα οποία δεδομένα, αν και δεν παρουσιάζονται στην παρούσα εργασία λόγω της μικρής της έκτασης, καθοδήγησαν την ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων των συνεντεύξεων. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας τα κίνητρα που ώθησαν τους εκπαιδευόμενους σε εγγραφή στο ΣΔΕ είναι εσωτερικά και εξωτερικά και συχνά ένας συνδυασμός τους που συνιστά ένα ατομικό πλέγμα προσωπικής υποκίνησης. Στα αρχικά εσωτερικά κίνητρα περιλαμβάνονται η ικανοποίηση ενός απωθημένου καθώς και η επιθυμία για μάθηση και πνευματική εξέλιξη. Στα αρχικά εξωτερικά κίνητρα συγκαταλέγονται η απόκτηση του τίτλου για επαγγελματικούς λόγους, η ενίσχυση της κοινωνικής εικόνας/status, η ενδυνάμωση σε ρόλους όπως του γονέα, του συζητητή, του πολίτη και η εξασφάλιση καλύτερης ενσωμάτωσης στην Ελληνική κοινωνία για αλλοδαπούς εκπαιδευόμενους. Επίσης προέκυψαν 7 παράγοντες που φαίνεται να ενισχύουν ή να τροποποιούν τα αρχικά κίνητρα των εκπαιδευομένων. Οι παράγοντες αυτοί είναι η επάρκεια των εκπαιδευτών σε επαγγελματικό και διαπροσωπικό επίπεδο, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης μέσα από την ενδυνάμωση και αυτοβελτίωση που βιώνουν, το φιλικό, συνεργατικό κλίμα με τους συνεκπαιδευομένους, η πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας και η ψυχαγωγία μέσα από τη συμμετοχή στις διάφορες δραστηριότητες του ΣΔΕ, η ενδυνάμωση σε ρόλους, η κοινωνικοποίηση και η διαφυγή από την καθημερινότητα και, τέλος, η ενίσχυση της κοινωνικής τους θέσης/status. Τα εμπόδια/παράγοντες δυσαρέσκειας που ανέδειξε η έρευνα αφορούν την πληθώρα των επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων των εκπαιδευομένων, περιβαλλοντικούς/γεωγραφικούς παράγοντες, προδιαθετικά εμπόδια, προβλήματα στη μαθησιακή διαδικασία καθώς και δυσκολίες στις σχέσεις με συνεκπαιδευομένους. Η σπουδαιότητα του ζητήματος της υποκίνησης και των εμποδίων συμμετοχής των ενηλίκων σε εκπαιδευτικά προγράμματα κάθε βαθμίδας και ιδιαίτερα σε Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, με απώτερο στόχο την επανένταξη των ενηλίκων εκπαιδευομένων και την ενίσχυση της συμμετοχής τους στην εκπαίδευση με συνέπεια την βελτίωση του προσωπικού τους πλαισίου διαβίωσης αλλά και της κοινωνίας ευρύτερα, καθιστά κάθε απόπειρα διερεύνησής τους σημαντική.