Η συνάντηση της σκηνοθεσίας με την αρχιτεκτονική στη σύγχρονη σκηνή: Μια χωρο-γεωμετρική σχέση

Abstract

Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή διερευνά τη σχέση σκηνοθεσίας και αρχιτεκτονικής στη σύγχρονη σκηνή. Η αρχιτεκτονική ως τέχνη οργανώνει τον χώρο, τον χτίζει με βασικές έννοιες της ύλης αλλά και της ατμόσφαιρας και στην ουσία τον «σκηνοθετεί». Αυτά είναι οργανωτικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται και στη σκηνοθεσία. Από την άλλη, η σκηνοθεσία ως αρχιτεκτονική χρησιμοποιεί δομικούς άξονες και εργαλεία της αρχιτεκτονικής. Η σχέση αυτή καλύπτει ένα τεράστιο φάσμα εννοιών, κυρίως ως προς την αμφίδρομη σχέση στις δύο αυτές τέχνες. Η έρευνα αυτή αναπτύσσει τέσσερα κεφάλαια στα οποία παρουσιάζεται και αναλύεται αυτή η αμφίδρομη σχέση των δύο τεχνών. Αρχικά, το 1ο κεφάλαιο διερευνά τη σημασία του σκηνικού χώρου στη σκηνοθετική πράξη των αρχών του 20ου έως του 21ου αιώνα, όπου καταγράφονται οι πρωτοπόροι καλλιτέχνες (σκηνοθέτες-σκηνογράφοι) που δούλεψαν με έννοιες της αρχιτεκτονικής, καθώς και οι κυριότεροι ιστορικοί σταθμοί που καθόρισαν βασικά σκηνοθετικά ρεύματα και προσεγγίσεις. Ακολούθως, το 2ο κεφάλαιο αναλύει τέσσερεις αρχιτεκτονικές έννοιες, όπως η γεωμετρία, η προοπτική, ο ρυθμός και η σύνθεση. Σύμφωνα με αυτή την εννοιολογική προσέγγιση, έννοιες που ξεκινούν από την αρχιτεκτονική, βρίσκουν εφαρμογή και στη σκηνοθεσία και τα εργαλεία της μιας τέχνης μπορούν να εφαρμοστούν και στην άλλη. Έτσι, προκύπτει μία αλληλεπίδραση εννοιών από την αρχιτεκτονική στη σκηνοθεσία και αντίστροφα. Το 3ο κεφάλαιο εξετάζει τον τρόπο που δουλεύει ο σκηνοθέτης με την αρχιτεκτονική και τις έννοιες της επί σκηνής, για να προσεγγίσει το υλικό της παράστασης. Η έρευνα περνά στη σχηματοποίηση και την αποκωδικοποίηση των αντίστοιχων εννοιών και στις δύο τέχνες και, μέσα από τα κατάλληλα διαγράμματα και σχήματα της ερευνήτριας, που εξηγούν και οπτικά τη σχέση τους, αναπαρίσταται η μεταφορά τους από την μία τέχνη στην άλλη. Η σχέση αυτή επεξηγείται περαιτέρω μέσα από τη δουλειά τεσσάρων σημαντικών σκηνοθετών που χρησιμοποιούν την αρχιτεκτονική ως συνθετικό εργαλείο στις καλλιτεχνικές προτάσεις τους. Στο 4ο κεφάλαιο, και κατόπιν έρευνας και εύρεσης κοινών εννοιών που συμπίπτουν στις δύο τέχνες, διερευνώνται έννοιες που είναι εγγενείς στην αρχιτεκτονική αλλά και στη σκηνοθεσία. Παρακολουθώντας αυτή την εξελικτική διαδικασία, ο σκηνοθέτης πιθανόν να οδηγηθεί σε νέα μοντέλα σκηνοθεσίας, χρησιμοποιώντας αρχιτεκτονικά εργαλεία τα οποία μέχρι τώρα δεν αξιοποιούνταν συνειδητά στις σκηνοθετικές μεθόδους. Συγκεκριμένα, ο σκηνοθέτης θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την αρχιτεκτονική ως ένα σημείο συνάντησης της παράστασης με το κοινό και να δημιουργήσει ιδιαίτερα περιβάλλοντα για τους θεατές, έτσι ώστε να δημιουργηθεί διαφορετική πρόσληψη ή μια διαφορετική αντίληψη για την παράσταση