Η λειτουργία των μοτίβων στη δραματουργία του Βασίλη Κατσικονούρη: Το Γάλα, Οι Αγνοούμενοι (Μια ενδιαφέρουσα ζωή), Καγκουρό, Tο Μπουφάν της Χάρλεϋ ή Πάλι καλά… και Ο Μάκης.

Abstract

Στην παρούσα διατριβή διερευνάται η λειτουργία των μοτίβων σε 5 θεατρικά έργα του Βασίλη Κατσικονούρη: Το Γάλα (2006), Οι Αγνοούμενοι (Μια ενδιαφέρουσα ζωή) (2008), Tο Μπουφάν της Χάρλεϋ ή Πάλι καλά… και ο Μάκης (2011), Καγκουρό (2016). Το μοτίβο ως θεατρικό σημείο διατρέχει συνεκτικά ως αρμός το θεατρικό κείμενο και λειτουργεί συνειρμικά όπως το leitmotiv στη μουσική. Ερευνήθηκαν κοινά χαρακτηριστικά και κοινές κοινωνικές και ατομικές ψυχολογικές συνιστώσες, που οδήγησαν στη συνδυαστική προσέγγιση των κειμένων υπό το πρίσμα των κοινών μοτίβων που διαπιστώθηκαν. Οι ήρωες μοιάζουν να συνομιλούν και να συμπορεύονται για να ξεφύγουν από το αδιέξοδο πανανθρώπινων υπαρξιακών ερωτημάτων. Η ανάλυση των κειμένων συνοδεύεται από ενδελεχή μελέτη της βιβλιογραφίας, όσον αφορά τον ορισμό της έννοιας του μοτίβου και του εντοπισμού του σε συνδυαστική μελέτη των πέντε έργων, ξεπερνώντας τα όρια της θεατρικής σύμβασης που κάθε ένα από αυτά ορίζει, ιδωμένα ως ένα ενιαίο θεατρικό σύνολο στο οποίο ο κάθε ήρωας αποτελεί προηγούμενο ή συνέχεια του άλλου. Στόχος είναι η ανάλυση από κοινού των πέντε μοτίβων που, από ετερόκλητες αφετηρίες διαφορετικών θεατρικών έργων, αναδεικνύουν χαρακτήρες διαχρονικούς που επιτελούν μια συλλογική προσπάθεια ψυχικής αναζήτησης, κοινωνικής αφύπνισης και απόδοσης υπαρξιακού νοήματος, με φόντο τους προβληματισμούς της σύγχρονης πραγματικότητας. Τα τέσσερα κύρια μοτίβα αναλύονται σε επιμέρους υπο-μοτίβα που αναδεικνύουν τη σπουδαιότητα, αλλά και τη διαχρονικότητά τους σε επίπεδο κοινωνικής, ψυχικής και υπαρξιακής αναζήτησης. Το πρώτο μοτίβο είναι αυτό της μοναξιάς, το οποίο αναλύεται μέσω της απώλειας, της μετανάστευσης, της κοινωνικής ή ψυχικής «εξορίας, του φόβου και, τέλος, της απόπειρας αληθινής επικοινωνίας που κάνουν οι ήρωες στην απέλπιδα προσπάθειά τους για ψυχική επαφή, αποδοχή και κατανόηση. Στη συνέχεια, το δεύτερο μοτίβο, η ήττα των ηρώων από την ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, προσεγγίζεται μέσω των υπο-μοτίβων της αναζήτησης ευτυχίας, της απόπειρας απόδρασης, του συμβιβασμού ή υποταγής όπου οδηγείται ο καθένας και της «θυσίας» κάποιων από αυτούς στην άρνησή τους να ενσωματωθούν σε αυτό που ορίζεται ως ευτυχισμένη κανονικότητα. Το τρίτο μοτίβο αφορά τη διατήρηση της μνήμης μέσα από την προσκόλληση στο παρελθόν, την άγνοια, τον φόβο της γνώσης και την επιλογή μιας επιφανειακής ζωής που φαίνεται να εξασφαλίζει μια επισφαλή ψευδαίσθηση ευτυχίας. Η ανάλυση του τέταρτου μοτίβου, της κοινωνικής δυσπροσαρμοστικότητας, αποκαλύπτει τους μηχανισμούς μέσω των οποίων οι ήρωες αντιστέκονται στη λήθη, θεωρούμενοι ψυχικά ασθενείς, τον τρόπο με τον οποίο επουλώνουν τα τραύματά τους, την αποστολή-χρέος που έχουν αναλάβει και την ψευδαίσθηση ως διαφυγή από την πραγματικότητα.