Εκτίμηση του επιπολασμού του συνδρόμου Mobbing ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας που εργάζονται στο γενικό νοσοκομείο Λευκωσίας
Επιτομή
Σκοπός: Στην παρούσα έρευνα μελετήθηκε το φαινόμενο της ψυχολογικής παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο ευρύτερα γνωστό ως «σύνδρομο mobbing». Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η καταγραφή της συχνότητας και της έκτασης του φαινομένου ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας που εργάζονται στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. και η διερεύνηση για πιθανές συσχετίσεις ανάμεσα σε παράγοντες που οδηγούν στην εκδήλωση του φαινομένου.
Υλικό και μέθοδος: Πληθυσμό της μελέτης αποτέλεσαν το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό επιλεγμένων τμημάτων του Γ. Ν. Λ/σίας. Στη μελέτη συμμετείχαν 160 εργαζόμενοι (42 ιατροί και 115 νοσηλευτές). Χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο LIPT (Leymann Inventory of Psychological Terrorization), το οποίο κατασκευάστηκε από τον Leymann κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το συγκεκριμένο ερευνητικό εργαλείο μεταφράστηκε και σταθμίστηκε στα Ελληνικά από τους Ζαχαριάδου και Παυλάκη και ήδη χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη που πραγματοποιήθηκε ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας που εργάζονται στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας της Κύπρου στο πλαίσιο μεταπτυχιακής διατριβής του ΑΠΚΥ. Για τη στατιστική ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS v20. Οι συνεχείς μεταβλητές εκφράστηκαν ως μέσοι όροι ± τυπικές αποκλίσεις (mean ± SD), ενώ οι κατηγορικές μεταβλητές εκφράστηκαν ως συχνότητες και ποσοστά. Σε μονομεταβλητή ανάλυση εφαρμόστηκε το Κριτήριο x2 ενώ σε πολυμεταβλητή ανάλυση εφαρμόστηκε λογιστική παλινδρόμηση. Σε όλες τις περιπτώσεις των στατιστικών ελέγχων χρησιμοποιήθηκε ως ελάχιστο επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας το α=0.05. Η μελέτη εγκρίθηκε από την Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου.
Αποτελέσματα: Για τη διεξαγωγή της έρευνας διανεμήθηκαν συνολικά 236 ερωτηματολόγια στους ιατρικούς και νοσηλευτικούς λειτουργούς που εργάζονται στο Γ. Ν. Λ/σίας. Τα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν από 160 άτομα (ποσοστό ανταπόκρισης 67.8%). Οι γυναίκες αποτέλεσαν την πλειονότητα του πληθυσμού της μελέτης με ποσοστό 61.4% έναντι των ανδρών με ποσοστό 38.6%. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων ήταν νοσηλευτές σε ποσοστό 73.3%. Ο μέσος όρος ηλικίας των συμμετεχόντων ήταν 39.2 έτη (Τ. Α.= 10.1) ενώ ο μέσος όρος ετών εργασίας στην υπηρεσία ήταν 12.3 έτη (Τ. Α.= 9.5). Ο επιπολασμός του συνδρόμου «mobbing» ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας που εργάζονται στην Γ. Ν. Λ/σίας ανήλθε στο 3.3%. Ποσοστό 47.5% του πληθυσμού της μελέτης δήλωσε ότι εκτέθηκε σε μία τουλάχιστον συμπεριφορά ψυχολογικής βίας τους τελευταίους 12 μήνες, ενώ ποσοστό 8.9% δήλωσαν έκθεση σε μία τουλάχιστον συμπεριφορά «mobbing» για τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα τους τελευταίους 12 μήνες.
Από τα άτομα που είχαν υποστεί ψυχολογική βία το τελευταίο έτος ποσοστό 86.1% μίλησαν σε κάποιο άτομο για το πρόβλημα τους. Ποσοστό 67.7% των ατόμων που αντιμετώπισαν κάποια συμπεριφορά «mobbing» τους τελευταίους 12 μήνες το συζήτησαν με συνάδελφο τους, ενώ στο 30% μίλησαν σε μέλος της οικογένειας τους.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις των συμμετεχόντων η ψυχολογική βία ασκείτο από άτομα που κατείχαν υψηλότερη ιεραρχικά επαγγελματική θέση σε ποσοστό 58.3% ενώ άτομα ίδιας επαγγελματικής βαθμίδας ασκούσαν ψυχολογική βία στους συναδέλφους τους σε ποσοστό 54.2%. Οι γυναίκες αποτέλεσαν την πλειονότητα των ατόμων που ασκούσαν «mobbing» σε ποσοστό 56.8%.
Οι συχνότερες μορφές mobbing όπως δήλωσαν οι συμμετέχοντες ήταν: «Σας διακόπτουν διαρκώς ενώ εκφράζεστε» με ποσοστό 20%, «Σας αναθέτουν διαρκώς καινούργια καθήκοντα» με ποσοστό 13%, «Μιλούν άσχημα για σας πίσω από την πλάτη σας» με ποσοστό 11.9%, «Διαδίδουν ψεύτικες φήμες για σας» με ποσοστό εμφάνισης 11.3% και «Σας αναθέτουν καθήκοντα που δεν έχουν ενδιαφέρον» (ποσοστό 10%). Αντίθετα, οι συμπεριφορές mobbing που δεν εντοπίστηκαν καθόλου (ποσοστό 0%) ανάμεσα στους συμμετέχοντες ήταν: «Θέλουν να σας υποχρεώσουν να κάνετε ψυχιατρική εξέταση», «Σας απειλούν με σωματική βία», «Χρησιμοποιούν ήπιας μορφής βία απέναντι σας ως προειδοποίηση», «Σας κακομεταχειρίζονται σωματικά», και «Έχουν προκαλέσει ζημιές στο σπίτι ή στο χώρο εργασίας σας».
Όσον αφορά τα αίτια της εμφάνισης των εχθρικών συμπεριφορών στην εργασία αποδόθηκαν σε προβλήματα διοίκησης, τοποθέτησης σε θέση εργασίας σε ποσοστό 33.3%, στη γενικά κακή ατμόσφαιρα της εργασίας (ποσοστό 31.3%) και στην κακή οργάνωση της εργασίας με ποσοστό 29.2%. Επιπρόσθετα, ποσοστό 52.2% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι είχε αντιληφθεί άσκηση ψυχολογικής βίας εναντίον κάποιου άλλου ατόμου στον εργασιακό χώρο τους τελευταίους 12 μήνες.
Συμπεράσματα: Η μελέτη αυτή κατέδειξε την παρουσία του «συνδρόμου mobbing» ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας που εργάζονται στο Γ. Ν. Λ/σίας. Το γεγονός αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη λήψης μέτρων, που θα αποσκοπούν τόσο στη πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση του. Για να καταστεί όμως εφικτό επιβάλλεται η εκπαίδευση και επιμόρφωση του προσωπικού καθώς και της διοίκησης και των προϊσταμένων των τμημάτων.