Διερεύνηση των παραγόντων που εμποδίζουν ή διευκολύνουν την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας

Abstract

Σκοπός της εργασίας ήταν η διερεύνηση των εμποδίων και των διευκολυντικών παραγόντων, που συναντούν οι πολίτες όταν απευθύνονται στις υπηρεσίες υγείας. Με τη συγκέντρωση αυτών των πληροφοριών, θα σχεδιαστούν αποτελεσματικές στρατηγικές που θα συντελέσουν στην άρση των εμποδίων και μέσω της αξιοποίησης των διευκολυντικών παραγόντων, θα βελτιωθεί η πρόσβαση των πολιτών.

Υλικό και μέθοδος Ακολουθήθηκε η δειγματοληψία σκοπιμότητας (purposive sampling), με στοχευμένη επιλογή δείγματος από χρήστες των υπηρεσιών και βασικούς πληροφοριοδότες. Ελήφθησαν συνεντεύξεις μέσω ερωτηματολογίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και ακολούθησε ποιοτική ανάλυση των δεδομένων. Η πρωτοτυπία της έρευνας έγκειται στη μεθοδολογία της, η οποία αναφέρεται στις θεματικές περιοχές του θεωρητικού πλαισίου του Tanahashi (WHO, 1978) που αφορούν τη διαθεσιμότητα, την πρόσβαση, την αποδοχή, την κάλυψη και την αποτελεσματικότητα της υγειονομικής φροντίδας και η οποία εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Μια έκτη θεματική περιοχή προστέθηκε και αφορά τα μέτρα της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση των συνεπειών της οικονομικής κρίσης στο χώρο της υγείας. Για την οπτικοποίηση δεδομένων που προέκυψαν από τις συνεντεύξεις, συμπληρωματικά έγινε χρήση του λογισμικού Nvivo. Αποτελέσματα α) Αναφορικά με τη διαθεσιμότητα των υπηρεσιών υγείας, επισημάνθηκαν ελλείψεις προσωπικού και ανεπαρκείς υλικοτεχνικές υποδομές. Ως διευκολυντικοί παράγοντες αναφέρονται οι προσπάθειες ενός μέρους επαγγελματιών υγείας και η συνδρομή της οικογένειας στην περίθαλψη των οικείων της. β) Ως προς την πρόσβαση στην φροντίδα υγείας, επισημάνθηκαν ως εμπόδια, η δεινή οικονομική κατάσταση των πολιτών, η έλλειψη ασφαλιστικής κάλυψης και ενημέρωσης τους για τις παροχές, η γεωγραφική απόσταση από τις δομές στην περιφέρεια και η παγιωμένη συνθήκη των άτυπων πληρωμών. γ) Σχετικά με την αποδοχή της φροντίδας, ως κυρίαρχα εμπόδια αναφέρθηκαν οι λίστες αναμονής και οι κοινωνικές διακρίσεις. δ) Η κάλυψη επαφής χαρακτηρίζεται ανεπαρκής, λόγω της δεινής κατάστασης του ΕΣΥ τα τελευταία έτη. ε) Ως προς την αποτελεσματικότητα της κάλυψης επισημάνθηκε ελλιπής εμπιστοσύνη στις δημόσιες δομές, πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση λόγω αύξησης συμπληρωμών, κατευθυνόμενη συνταγογράφηση. στ) Τα μέτρα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στον τομέα της υγείας χαρακτηρίζονται ως ανεπαρκή. Διαπιστώνονται και αρκετές εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις από τους βασικούς πληροφοριοδότες, που αποδίδουν την ευθύνη της έλλειψης ενημέρωσης στους ίδιους τους χρήστες, θεωρούν τις άτυπες πληρωμές εξαίρεση στον κανόνα, δηλώνουν απουσία κοινωνικών διακρίσεων, τονίζουν τη συμβολή της οικονομικής κρίσης στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, ειδικότερα για τις ευάλωτες ομάδες.

Συμπεράσματα Υπάρχει επιδείνωση στην πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες υγείας, σε όλα τα στάδια του πλαισίου του Tanahashi. Η κυβέρνηση με τις τυφλές περικοπές της, οδήγησε σε υποβάθμιση το σύστημα υγείας και πήρε επιφανειακά μέτρα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της οικονομικής κρίσης. Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις έγκεινται στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, στην επιλογή ηγετικών στελεχών χωρίς πελατειακές σκοπιμότητες, στην ορθή αναδιανομή των υγειονομικών πόρων σύμφωνα με τις ανάγκες της κάθε περιοχής, στη διαφάνεια και τον έλεγχο σε όλους τους υγειονομικούς φορείς. Η έμφαση στο ρόλο της ΠΦΥ και η ανάπτυξη των δομών της, θα άρει πολλά από τα εμπόδια. Είναι ανάγκη να υιοθετηθούν στρατηγικές που θα ενισχύσουν την ουσιαστική συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων στο σχεδιασμό των δράσεων που αφορούν την υγειονομική τους κάλυψη. Οι εφαρμογές της πληροφορικής της υγείας (e-health), δύνανται να άρουν πολλά από τα εμπόδια της πρόσβασης των πολιτών, ειδικότερα στις απομακρυσμένες περιοχές της χώρας.