Ανάλυση της σημαντικότητας του κατασκευαστικού κλάδου στην Κυπριακή Οικονομία και ο επηρεασμός του κλάδου από την πανδημία COVID-19 και του συστήματος πολιτογραφήσεων

Abstract

Ο Τομέας των ακινήτων υπήρξε διαχρονικά ένας από τους σημαντικότερους πυλώνες της Κυπριακής Οικονομίας με σημαντικά οφέλη για την κοινωνία, καθώς και το ίδιο το κράτος. Ξεκινώντας από την μεταπολεμική περίοδο από το 1974 ο τομέας των ακινήτων και κυρίως στο κλάδο των κατασκευών που συνείσφερε στην κατασκευή κατοικιών για στέγαση των προσφύγων. Ενώ από το 1990 μέχρι και σήμερα ο τομέας των ακινήτων θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για την προσέλκυση ξένων επενδυτών (με την ανέγερση παραθαλάσσιων κατοικιών καθώς και μεγάλων ενιαίων οικιστικών μονάδων με γήπεδα γκολφ, αλλά μαρίνες κ.α). Ο τομέας των κατασκευών απασχολεί ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων και έχει σημαντική συνεισφορά στο ΑΕΠ της Κύπρου.

Η Κυπριακή Οικονομία μέχρι και το 2010 κατέγραφε ραγδαία ανάπτυξη και αξιόλογους χρηματοοικονομικούς δείκτες. Καθώς η παγκόσμια οικονομική κρίση κτυπά το 2008, αρχίζει να δείχνει και τα σημάδια της στην Κύπρο, ωστόσο δεν ήταν σωστή η εκτίμηση που έγινε από κράτος και οικονομολόγους έτσι δεν πάρθηκαν εγκαίρως μέτρα. Οι πρώτες ανησυχίες ξεκίνησαν το 2010, λόγω της μείωσης των ξένων επενδυτών και την μείωση του ρυθμού ανάπτυξης, αν και οι συνθήκες έχουν επιδεινωθεί το 2012 με το Ελληνικό κούρεμα του χρέους, το οποίο οδήγησε σε αύξηση των ζημιών στα Κυπριακά Τραπεζικά Ιδρύματα. Το 2013 ήταν το τελειωτικό χτύπημα για την Κυπριακή Οικονομία με την υποχρεωτική συστολή των δύο μεγάλων τραπεζικών ιδρυμάτων, το κούρεμα καταθέσεων και την αυστηρή εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων στην κεφαλαιακή ροή. Οι μεταβολές αυτές οδήγησαν στην Κύπρο να ζητήσει βοήθεια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αυτές οι εξελίξεις είχαν τεράστιες συνέπειες οικονομικές και κοινωνικές και επηρεασμό των δύο βασικών οικονομικών πυλώνων της Κυπριακής Οικονομίας τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και τον τομέα των ακινήτων. Επίσης ένα ακόμα πλήγμα για την Κυπριακή Οικονομία και για τον τομέα των ακινήτων είναι η εμφάνιση του ιού κορονοϊού στον Κύπρο το 2019 που επιβραδύνει την ανάπτυξη οικονομική και κατασκευαστική. Το τελειωτικό κτύπημα ήταν και η λήξη του συστήματος πολιτογραφήσεων το 2020 που ήταν ο σημαντικότερος παράγοντας αύξησης των ξένων επενδυτών στα ακίνητα, έτσι μειώθηκαν οι ξένοι επενδυτές και ταυτόχρονα η πώληση ακινήτων.

Η πτωτική τάση του τομέα άρχισε το 2009, με την διεθνείς οικονομική κρίση και συνεχίστηκε δημιουργώντας αυξητική τάση μέχρι και σήμερα, λόγω της οικονομικής κρίσης που έπληξε την Κύπρο. Με συνέπεια την μείωση των αναπτύξεων, συρρίκνωση της απασχόληση και τον τερματισμό λειτουργίας πολλών επιχειρήσεων και μείωση σχεδόν 50% της δυναμικότητας του τομέα τα τελευταία πέντε χρόνια. Η κρίση του τομέα έφερε στην επιφάνεια τα διαθρωτικά προβλήματα κυρίως λόγω του χαμηλού επιπέδου επαγγελματισμού και χαμηλή εξειδίκευση, υπερδανεισμό των πολιτών, ανεξέλεγκτη ανάληψη επενδυτικών πρωτοβουλιών κτλ. Η κύρια λειτουργία του τομέα ακινήτων σήμερα είναι η υπερπροσφορά των κατοικιών, καθώς και οι σημαντικές αρνητικές τάσεις στο σχετικό πεδίο. Επίσης είναι μεγάλη η ύπαρξη κόκκινων δανείων που η διαχείριση τους σίγουρα εκτιμάται ότι θα έχει αρνητικές εξελίξεις για την πρόοδο του τομέα.

Η σημασία και η συνεισφορά του κατασκευαστικού κλάδου στην Κυπριακή Οικονομία είναι τεράστια και σίγουρα δεν πρέπει να μείνει ανεκμετάλλευτη. Η ανάκαμψη του κατασκευαστικού κλάδου δημιουργεί τις προϋποθέσεις για προσπάθεια επιστροφής της χώρας σε τροχιά ανάπτυξης, Στην συνέχεια της διατριβής προτείνονται διάφορα μέτρα και δράσεις που μπορεί να υλοποιήσει το κράτος και τα τραπεζικά ιδρύματα του νησιού αλλά και οι επαγγελματίες του κλάδου. Τέλος αυτές οι δράσεις περιλαμβάνουν απλούστευση και εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας, φορολογικά κίνητρα, ενοποίηση του τραπεζικού συστήματος και υλοποίηση τραπεζιών εργασιών για την υποστήριξη αναπτυξιακών σχεδίων και καινοτόμες προσεγγίσεις από επαγγελματίες του κλάδου για βελτίωση του επαγγελματισμού.