Το φάντασμα στο παραδοσιακό ιαπωνικό θέατρο Noh και το φάντασμα του Noh στο σύγχρονο ιαπωνικό θέατρο

Abstract

Το παραδοσιακό ιαπωνικό θέατρο Noh άνθισε την περίοδο του Ιαπωνικού Μεσαίωνα και προέρχεται από προγενέστερα μουσικοχορευτικά δρώμενα που επιτελούνταν σε τελετουργίες και γιορτές. Η πρόσληψη της διάστασης του χωροχρόνου και οι αντιλήψεις του Βουδισμού σχετικά με τη μεταβατική φύση αυτού του κόσμου, οδήγησαν στη δημιουργία του Mugen Noh (Mugen στα ιαπωνικά σημαίνει φαντασία, φάντασμα, όραμα ή όνειρο), ένα είδος Νoh με εκλεπτυσμένη δραματική δομή και πρωταγωνιστή ένα φάντασμα. Μέσω της μεταμφιεσμένης ταυτότητας και της φασματικής ανάμνησης, τα φαντάσματα στο Νοh μοιάζουν περισσότερο πραγματικά από τα ζωντανά πρόσωπα-χαρακτήρες, καθώς τους δίνεται περισσότερος δραματικός χώρος και χρόνος για να εκφραστούν, και αποτελούν περισσότερο αφηρημένα γραφήματα που συμβολίζουν συγκεκριμένα συναισθήματα, παρά ολοκληρωμένοι δραματικοί χαρακτήρες, αποκτώντας έτσι μια οικουμενική διάσταση. Η δραματική χρήση του φαντάσματος από τη μια ενσωματώνει και αναπαριστά συναισθήματα κοινωνικά μη αποδεκτά ώστε να τα εξευμενίσει και από την άλλη μετουσιώνει το πένθος, ώστε να βιωθεί και να ξεπεραστεί συλλογικά μέσα από την επιτέλεση της παράστασης. Η χρήση του φαντάσματος ως δραματικός χαρακτήρας ή ρόλος, καθώς και κάποια στοιχεία της δομής του Mugen Noh ως προς το μύθο και την επιτέλεση χρησιμοποιήθηκαν από πολλούς Ιάπωνες θεατρικούς συγγραφείς του 20ου αιώνα και του θεατρικού κινήματος Angura, διασκευάζοντας ωστόσο το δραματικό χαρακτήρα του φαντάσματος έτσι ώστε, ως μεταφυσική αντανάκλαση, να καθρεφτίζει την εικόνα της σύγχρονης εποχής, η οποία εξακολουθεί να κουβαλά τις ίδιες νευρώσεις, αλλά χωρίς την ίδια φασματική λάμψη, όπως στο Noh. Στο Mugen Noh και τη δραματική δομή του ανέτρεξαν και οι σύγχρονοι συγγραφείς και σκηνοθέτες του 21ου αιώνα, προσπαθώντας να ανακαλέσουν τα τα σύγχρονα φαντάσματα των αγνοούμενων και νεκρών μετά την καταστροφή της Fukushima το Μάρτιο του 2011, για να συνομιλήσουν μαζί τους μέσα από πειραματικές παραστάσεις και performances, ώστε να το τραυματικό πένθος να βιωθεί συλλογικά, δίνοντας έτσι το στίγμα για νέο θεατρικό ρεύμα που σχηματίζεται στην Ιαπωνία και έχει ονομαστεί Post- Fukushima Theatre.