| dc.contributor.advisor | Κάτσικας, Σωκράτης | |
| dc.contributor.author | Αλεξάνδρου, Διονυσία (Ντενιζ) | |
| dc.contributor.other | Alexandrou, Dionysia (Deniz) | |
| dc.coverage.spatial | Κύπρος | el_GR |
| dc.date.accessioned | 2021-07-06T08:34:39Z | |
| dc.date.available | 2021-07-06T08:34:39Z | |
| dc.date.copyright | 2021-07-07 | |
| dc.date.issued | 2020-12 | |
| dc.identifier.isbn | 978-9963-695-69-0 | |
| dc.identifier.other | ΔΚ-ΠΥΣΣ/2020/00004 | el_GR |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11128/4906 | |
| dc.description | Περιέχει βιβλιογραφικές παραπομπές. | el_GR |
| dc.description.abstract | Εισαγωγή: Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν 60 χρόνια για να κατορθώσει η Κύπρος να
εγκαθιδρύσει ένα σύγχρονο σύστημα υγείας, καθολικής κάλυψης. Οι πρώτες προσπάθειες
έχουν την αφετηρία τους στο μακρινό 1957, τρία χρόνια πριν την ανεξαρτησία. Ωστόσο,
μόλις τον Ιούνιο του 2019 η χώρα μπήκε σε διαδικασία μετάβασης σε ένα νέο και
σύγχρονο σύστημα, αφήνοντας πίσω της ένα ξεπερασμένο και με πολλά προβλήματα και
ελλείψεις δημόσιο σύστημα, που άφηνε ακάλυπτο το ένα τέταρτο του πληθυσμού. Το
παράδοξο αυτής της μακράς πορείας των συνεχών αναβολών και καθυστερήσεων μίας
τόσο σημαντικής και αναγκαίας μεταρρύθμισης και συνάμα προεκλογικής δέσμευσης
όλων των απερχόμενων κυβερνήσεων, αποτελεί το ερευνητικό αντικείμενο της παρούσας
διατριβής. Η πρωτοτυπία της έρευνας έγκειται στο γεγονός ότι αποτελεί την πρώτη έρευνα
πεδίου στην Κύπρο, η οποία διερευνά το ρόλο των ενδιαφερόμενων μερών κατά τη μακρά
πορεία της μεταρρύθμισης της υγείας, εμπλουτίζοντας και επεκτείνοντας αυτόν τον τομέα
της γνώσης. Η περίπτωση της Κύπρου αποτελεί ένα ενδιαφέρον παράδειγμα όπου οι
ομάδες συμφερόντων, σε συνδυασμό με την έλλειψη σταθερής πολιτικής βούλησης,
κατάφεραν να αναβάλουν μια απολύτως απαραίτητη μεταρρύθμιση για πολλά χρόνια. Σε
εμπειρικό επίπεδο, η κατανόηση των διαστάσεων της εφαρμογής του Γενικού Σχεδίου
Υγείας (ΓεΣΥ) στην Κύπρο, μπορεί δυνητικά να βοηθήσει τους μελλοντικούς
μεταρρυθμιστές, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τα ανώτερα κυβερνητικά
στελέχη στην αποτελεσματικότερη εφαρμογή της πολιτικής στην πράξη.
Σκοπός & Στόχοι: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση του ρόλου των
ομάδων συμφερόντων στην πορεία σχεδιασμού και υλοποίησης του ΓεΣΥ. Βασικό
ζητούμενο αποτέλεσε η ταυτοποίηση των κυρίαρχων ομάδων συμφερόντων στην αρένα
της πολιτικής υγείας στην Κύπρο, ο εντοπισμός των κινήτρων αντίστασής τους στη
μεταρρύθμιση και των στρατηγικών που υιοθέτησαν για την αναβολή της, καθώς και η
αξιολόγηση του βαθμού αποτελεσματικότητάς τους. Στο επίκεντρο του ερευνητικού
ενδιαφέροντος τέθηκαν επίσης τόσο ο ρόλος της πολιτικής ηγεσίας στη μεταρρυθμιστική
απραξία, όσο και οι «παρακείμενοι» παράγοντες που μπορούν να ενοχοποιηθούν για το
μεταρρυθμιστικό τέλμα. Ως ειδικός στόχος της έρευνας τέθηκε η εξήγηση της περίπτωσης
της πολυετούς συντήρησης μίας «μη μεταρρύθμισης» του συστήματος υγείας μέσα από τις
θεωρίες των ομάδων, της κατανομής της εξουσίας και της ερμηνείας της δυσκολίας της
αλλαγής στο πεδίο της υγειονομικής περίθαλψης.
Μεθοδολογία: Εφαρμόστηκε ποιοτική μεθοδολογία, κυρίως μέσω 33 ημι-δομημένων
συνεντεύξεων με ελίτ-βασικούς πληροφορητές, καθώς και δημοσιευμένων πηγών και
ηχητικού υλικού. Στους συμμετέχοντες, οι οποίοι επιλέγηκαν μέσω σκόπιμης
δειγματοληψίας, συμπεριλήφθηκαν πρόεδροι της Δημοκρατίας, αρχηγοί κοινοβουλευτικών
κομμάτων, υπουργοί υγείας, δημοσιογράφοι και ανώτεροι εκπρόσωποι Συνδικαλιστικών
Οργανώσεων, του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ), του Συνδέσμου των Ιδιοκτητών
Ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων (ΠΑΣΙΝ), των ιδιοκτητών κλινικών εργαστηρίων, του
Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ), του Τομέα Ασφάλισης Υγείας και των Συνδέσμων
Ασθενών. Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη μέθοδο της θεματικής ανάλυσης
περιεχομένου με το λογισμικό πρόγραμμα ποιοτικής ανάλυσης NVivo 11. Προς ενίσχυση
της αξιοπιστίας-φερεγγυότητας της έρευνας εφαρμόστηκαν η τριγωνοποίηση των
δεδομένων και ο έλεγχος των συμμετεχόντων, συνδυαστικά με μία σειρά άλλων τεχνικών.
Αποτελέσματα: Τα ευρήματα καταδεικνύουν ότι ένας σημαντικός αριθμός ομάδων
συμφερόντων διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αναβολή του ΓεΣΥ με βασικό κίνητρο
τη διατήρηση του status quo, αφού θεώρησαν ότι με την αλλαγή θα καταταγούν στους
«χαμένους» του νέου συστήματος. Αποτελεσματικότερη ομάδα αντίστασης αναδείχθηκε
αυτή των ιδιωτών ιατρών, η δράση των οποίων συνδέθηκε με την αναβολή της
μεταρρύθμισης διαχρονικά. Μαζί με αυτούς συντάχθηκαν στην πορεία τα ιδιωτικά
νοσηλευτήρια και οι ασφαλιστικές εταιρείες, συσπειρωμένοι σε μία ισχυρή
αντιμεταρρυθμιστική συμμαχία. Οι επαγγελματίες υγείας του δημοσίου τομέα υγείας και
ιδιαίτερα οι ιατροί, αναδύθηκαν από τα δεδομένα ως η επόμενη αποτελεσματική ομάδα
συμφερόντων, η οποία ωστόσο δεν αντιτάχθηκε σθεναρά στο ΓεΣΥ, αλλά στη βασική του
προϋπόθεση, αυτή της αυτονόμησης των δημοσίων νοσηλευτηρίων. Χαμηλής ισχύος και
επιρροής ομάδα αντίστασης αποτέλεσε ο φαρμακευτικός τομέας, ενώ τα Μέσα Μαζικής
Ενημέρωσης (ΜΜΕ) και οι ασθενείς έδρασαν άλλοτε ως εκούσιοι και άλλοτε ως ακούσιοι
συνυπεύθυνοι της μεταρρυθμιστικής απραξίας. Το πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό και
πολιτισμικό περιβάλλον, μαζί με ορισμένες πτυχές της προτεινόμενης μεταρρύθμισης
συνήργησαν ως ένα βαθμό στο έργο των ομάδων συμφερόντων.
Συμπεράσματα: Ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης στην Κύπρο αποτελεί για πολλά
χρόνια μια εντελώς αρρύθμιστη αγορά, με διαφορετικές ομάδες συμφερόντων, με
κυρίαρχους τους ιατρούς, με σημαντική επιρροή στη λήψη αποφάσεων σε θέματα
πολιτικής υγείας, όπως οι όποιες μικρές ή μεγαλύτερες αλλαγές στο σύστημα, αλλά κυρίως
ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του ΓεΣΥ. Η υλοποίηση του ΓεΣΥ μπορεί να αποδοθεί στην
©Διονυσία Αλεξάνδρου, 2020 VII
αντιστροφή της υφιστάμενης ανισορροπίας δυνάμεων με την ενίσχυση της βαρύτητας της
πολιτικής ηγεσίας και την αποδυνάμωση των ομάδων συμφερόντων που αντιδρούσαν στη
μεταρρύθμιση. Βασικοί καταλύτες αυτής της αλλαγής στάθηκαν ο Υπουργός Υγείας, οι
οργανωμένοι και διαφοροποιημένοι από το χθες ασθενείς, καθώς επίσης και τα
διαφοροποιημένα πλέον ΜΜΕ. Η δυναμική της κοινωνίας δημιούργησε ένα
υποστηρικτικό περιβάλλον και το πολυαναμενόμενο ΓεΣΥ τέθηκε σε εφαρμογή την 1η
Ιουνίου 2019. Η μελέτη αναγνώρισε το θεμιτό της δράσης των ομάδων συμφερόντων,
εξαντλώντας την αυστηρότητά της απέναντι στους πολιτικούς. Ακόμα και στην περίπτωση
ύπαρξης πρόθεσης προσοδοθηρίας από μέρους μίας ομάδας, αυτό από μόνο του δεν την
καθιστά καθοριστικό συντελεστή αντιμεταρρύθμισης, ούτε υπόλογη για το θεσμικό
έλλειμμα και την αδυναμία του πολιτικού συστήματος να επιβάλει την μεταρρύθμιση. Η
αντικειμενική ευθύνη αποδόθηκε εξ ολοκλήρου στην επί σειρά ετών αναποτελεσματική
και χωρίς όραμα για τον τομέα της υγείας πολιτική ηγεσία. Οι ομάδες συμφερόντων
τελικά κρίθηκαν ως ο «ηθικός» αλλά όχι ο «φυσικός αυτουργός» της μεταρρυθμιστικής
απραξίας. Καμία θεωρία από μόνη της δεν αρκεί για την ερμηνεία της περίπτωσης της
υγειονομικής μεταρρύθμισης στην Κύπρο. Η πορεία, ωστόσο, προς αυτή φαίνεται να
υπήρξε «εξαρτώμενη από την τροχιά», γεγονός που -σε μία γενικότερη αποτίμηση- καθιστά
τον ιστορικό θεσμισμό την πιο κατάλληλη θεωρία στην αναζήτηση απαντήσεων στα
σχετικά ερωτήματα. Η διαδικασία εισαγωγής του νέου συστήματος στην Κύπρο αποτελεί
ένα απτό παράδειγμα αναδιανομής πόρων και εξουσίας μεταξύ διαφορετικών ομάδων
συμφερόντων, καθώς και των καταλυτών που απαιτούνται για την έξοδο από την τροχιά
ενός εξαιρετικά «εξαρτώμενου από το μονοπάτι» συστήματος, παρέχοντας έμπνευση σε
επίδοξους μεταρρυθμιστές του μέλλοντος. | el_GR |
| dc.format.extent | xxiv, 492 σ. ; 30 εκ. | el_GR |
| dc.language | gr | el_GR |
| dc.language.iso | gr | el_GR |
| dc.publisher | Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου | el_GR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/closedAccess | el_GR |
| dc.subject | Γενικό Σύστημα Υγείας -- Κύπρος | el_GR |
| dc.subject | General Health System -- Cyprus | el_GR |
| dc.subject | Πολιτική υγείας -- Κύπρος | el_GR |
| dc.subject | Health policy -- Cyprus | el_GR |
| dc.subject | Γενικό Σύστημα Υγείας -- Ομάδες συμφερόντων -- Κύπρος | el_GR |
| dc.subject | General Health System -- Interest groups -- Cyprus | el_GR |
| dc.title | Ο ρόλος των ομάδων συμφερόντων στην πορεία σχεδιασμού και υλοποίησης του Γενικού Σχεδίου Υγείας στην Κύπρο | el_GR |
| dc.type | Διδακτορική Διατριβή | el_GR |
| dc.contributor.committeemember | Καϊτελίδου, Δάφνη | |
| dc.contributor.committeemember | Σουλιώτης, Κυριάκος | |
| dc.contributor.committeemember | Χλέτσος, Θεολόγος-Μιχαήλ | |
| dc.contributor.committeemember | Μερκούρης, Αναστάσιος | |
| dc.description.translatedabstract | Introduction: It took almost 60 years for Cyprus to establish a modern healthcare system
of universal coverage. The first attempts date back to 1957, three years before
independence. However, only in June 2019 the country entered a process of transition to a
new and modern system, leaving behind an outdated, problematic and deficient public
health system that left a quarter of the population without any healthcare coverage. The
paradox of this long course of continuous postponements and delays of such an important
and necessary reform and at the same time a resounding pre-election commitment of all
outgoing governments, is the research object of this PhD thesis. The originality of the
research lies in the fact that it is the first field research in Cyprus, which explores the role
of stakeholders during the long course of health reform, enriching and expanding this field
of knowledge. The case of Cyprus is an interesting example where interest groups,
combined with a lack of solid political will, have managed to postpone an absolutely
necessary reform for many years. At the empirical level, understanding the dimensions of
the National Health System (NHS) implementation in Cyprus, can potentially assist future
reformers, policy makers and high-level executives to drive policy into practice more
effectively.
Aim & Objectives: The aim of this study was to investigate the role of interest groups in
the planning and implementation of the NHS in Cyprus. The main issue at stake was the
identification of dominant interest groups in the health policy field in Cyprus, their
resistance motives to the reform and the strategies employed to postpone it. The research
also explored the role of the political leadership in the reform inaction and the factors that
can be blamed for the the long delay. The explanation behind the multi-year maintenance of
a ‘non-reform’ of the health system through the theories of groups, power distribution and
changes’ interpretation in the field of healthcare was set as a specific objective of the
research.
Methodology: Qualitative methodology was applied, mainly through 33 semi-structured
interviews of elit-key informants, as well as published sources and audio material. The
participants, who were selected through targeted sampling, included presidents of the
Republic, parliamentary party leaders, health ministers, journalists and senior trade union
representatives, of the Pancyprian Medical Association (PIS), the Cyprus Corporation of
Private Hospitals (PASIN), the Clinical Laboratories, the Health Insurance Organizasion
(HIO the Health Insurance Sector and the Patient Associations. Data analysis was
©Διονυσία Αλεξάνδρου, 2020 X
performed using the software program of quality analysis NVivo 11. To enhance the
reliability of the research, data triangulation and control of participants were applied, in
combination with a number of other techniques.
Results: The findings showed that a significant number of interest groups played an
important role in the NHS postponement, having as main motive the maintenance of the
status quo, as they considered that with the change they would be among the "losers" of the
new system. The most effective resistance group was that of private doctors, whose actions
were severely associated with the reform’s postponement over time. Along the way, private
doctors, private hospitals and insurance companies joined them, creating a strong counterreform
alliance. Public health professionals, and especially doctors, emerged as the next
effective interest group, which however, did not strongly oppose the NHS per se, but in its
basic provision, that of the administrative and economic autonomy of public hospitals. A
low-strength resistance group was the pharmaceutical sector, while the media and patients
associations were sometimes both voluntarily and involuntarily co-responsible for the
reform inaction. The political, economic, social and cultural environment, together with
certain aspects of the reform, have to some extent contributed to the work of interest
groups.
Conclusions: The healthcare sector in Cyprus has been for many years a completely
unregulated market, with the dominance of doctors between different interest groups, with a
significant influence on decision-making in almost all health policy issues, especially that
of planning and implementation of the NHS. The NHS implementation at the end of a long
process can be attributed to the reversal of the imbalance of power between the political
leadership and the interest groups that reacted to the reform. According to the findings the
main catalysts of this overthrow were on the one hand the Minister of Health, the organized
and differentiated from the past patients as well as the new possitive approach of the mass
media. The society’s dynamics created a supportive environment and the long-awaited
NHS was finally implemented on June 1, 2019. The study acknowledged the legitimacy of
any interest group’s action, which for economic reasons opposed to change; but this is not
enough to justify the institutional deficit and the inability of the political system to impose
and implement any reform. The responsibility was entirely attributed to the ineffective and
without any vision political leadership in health for a number of years. Interest groups were
ultimately judged as “the moral” but not “the natural perpetrator” of the reform inaction. No
theory alone is enough to interpret the case of the health reform in Cyprus. The reform
process has also been delayed by what historical institutionalism calls ‘path dependency’,
which -in a more general sense- makes historical institution the most appropriate theory for
©Διονυσία Αλεξάνδρου, 2020 XI
answering relevant questions. The process of introducing the new system in Cyprus is a
tangible example of resource and power redistribution between different interest groups
inspiring aspiring reformers of the future. | el_GR |
| dc.format.type | pdf | el_GR |
