Ασυνόδευτοι ανήλικοι αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα: Μελέτη παραγόντων κινδύνου και προστασίας στην ψυχική υγεία των ασυνόδευτων παιδιών.

Abstract

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι αιτούντες άσυλο αποτελούν μία ιδιαιτέρως ευάλωτη κατηγορία προσφύγων που χρήζει τη νομική προστασία και τη φροντίδα του κράτους. Οι έρευνες δείχνουν ότι πρόκειται για μία ομάδα που διατρέχει υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης προβλημάτων ψυχικής υγείας και ότι τα ασυνόδευτα παιδιά παρουσιάζουν σημαντικά ποσοστά άγχους, κατάθλιψης και μετατραυματικού στρες. Ωστόσο, αρκετοί μελετητές επισημαίνουν την ψυχική ανθεκτικότητα που επιδεικνύουν τα παιδιά που μεταναστεύουν και ότι οι περισσότεροι προσαρμόζονται αποτελεσματικά στις νέες συνθήκες ζωής. ΣΚΟΠΟΣ της παρούσας έρευνας ήταν η καταγραφή της κατάστασης που επικρατούσε στην Ελλάδα αναφορικά με τους ασυνόδευτους ανηλίκους αιτούντες άσυλο, η διερεύνηση των παραγόντων κινδύνου και προστασίας στην ψυχική υγεία των ασυνόδευτων παιδιών κατά τα στάδια της προσφυγικής εμπειρίας: προ - μεταναστευτική, δια-μεταναστευτική και μετα - μεταναστευτική εμπειρία, καθώς και η κατάθεση συγκεκριμένων προτάσεων με βάση τα ερευνητικά ευρήματα και τις καλές πρακτικές από άλλες χώρες της Ευρώπης για την προστασία και την αρωγή που θα πρέπει να παρέχεται στα ασυνόδευτα παιδιά. ΔΕΙΓΜΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Στην έρευνα συμμετείχαν 39 (Ν=39) ασυνόδευτοι ανήλικοι που βρισκόταν σε τρεις Δομές Φιλοξενίας Α.Α. στην Αθήνα. Για τη συλλογή των αναγκαίων δεδομένων επιλέχθηκε ως βασικό ερευνητικό εργαλείο η συνέντευξη ενώ για τη μέτρηση του άγχους, της κατάθλιψης, των τραυματικών γεγονότων ζωής και του μετατραυματικού στρες, χρησιμοποιήθηκαν τα ερωτηματολόγια HSCL-37A, SLE και RATS. Τα ερωτηματολόγια είχαν ήδη εφαρμοστεί σε προγενέστερες μελέτες και είχαν εμφανίσει αποδεκτή εγκυρότητα και αξιοπιστία. Η έρευνα διήρκησε 5 μήνες, από τον Ιούλιο έως το Νοέμβριο του 2017. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ανέφεραν κατά μέσο 6,8 (SD = 2.3) τραυματικά γεγονότα, ενώ το 30,8% είχε αναπτύξει συμπτώματα σχετιζόμενα με PTSD. Ακόμα, τα αποτελέσματα του HSCL-A37 έδειξαν ότι το 43,6% του συνόλου παρουσίασε ανάγκη για ψυχοκοινωνική υποστήριξη, με το 41% να εμφανίζει καταθλιπτική συμπτωματολογία, το 30,8% συμπτώματα άγχους, και επίσης, ένας στους τρεις (30,8%) να εμφανίζει συμπεριφορά υψηλού κινδύνου (παραβατική συμπεριφορά, χρήση ψυχοτρόπων ουσιών). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι εκτίθενται σε τραυματικά γεγονότα σε όλες τις φάσεις της προσφυγικής τους εμπειρίας και εμφανίζουν υψηλά επίπεδα άγχους, κατάθλιψης, συμπεριφορά υψηλού κινδύνου και PTSD. Η παροχή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε πρώιμο στάδιο είναι σημαντική για την πρόληψη χρόνιων ή πιο σοβαρών προβλημάτων, συμβάλλει στην ομαλή ένταξη και στη μετάβασή τους από την εφηβεία στην ενήλικη ζωή.