Προστασία και ανάδειξη αρχαιοτήτων σε έργα υποδομής. Η περίπτωση των έργων κοινής ωφελείας στον Νομό Αττικής.

Abstract

Θέμα της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής αποτελεί ο τρόπος διαχείρισης των αρχαίων καταλοίπων που έρχονται στο φως κατά την εκτέλεση έργων υποδομής γενικότερα και έργων κοινής ωφελείας ειδικότερα. Πιο συγκεκριμένα, διερευνάται και παρουσιάζεται το ζήτημα της προστασίας, καταγραφής και ανάδειξης των αρχαιοτήτων και γενικότερα των σταθερών καταλοίπων που εντοπίζονται κατά την εκτέλεση αυτών των έργων. Αρχικά δίδεται ο ορισμός των έργων υποδομής και επεξηγείται ο διαχωρισμός μεταξύ «μεγάλων» και «μικρών» έργων. Στη συνέχεια γίνεται παράθεση και σχολιασμός του παρελθόντος και κείμενου θεσμικού πλαισίου του Ελληνικού Κράτους που αφορά στην προστασία και διαχείριση των αρχαίων καταλοίπων που εντοπίζονται σε έργα υποδομής. Ακολουθεί η παρουσίαση των ανασκαφικών δεδομένων, όπως αυτά δημοσιεύονται στα Χρονικά του Αρχαιολογικού Δελτίου. Εξαιτίας της περιορισμένης έκτασης στο πλαίσιο μίας μεταπτυχιακής εργασίας, επιλέχθηκε η μελέτη μόνο των έργων που έχουν πραγματοποιηθεί στον νομό Αττικής. Μέσα από αυτή την ανάλυση επιχειρείται η αποτύπωση των πρακτικών διαχείρισης που εφαρμόστηκαν στο διάστημα από το 1916 έως το 2015. Τέλος, παρουσιάζονται τα προβλήματα και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζονται κατά την εκτέλεση των έργων κοινής ωφελείας, καθώς και προτάσεις για τη διαμόρφωση μίας διευρυμένης πολιτικής διαχείρισης των αρχαιοτήτων, ενθαρρύνοντας την ανάδειξή τους, αλλά και την επικοινωνία αυτής της πολιτικής με το ευρύτερο κοινό. Τα αρχαία κατάλοιπα, όποιο κι αν είναι το εύρος αποκάλυψής τους, είναι φορείς μία ιστορίας. Η προστασία και η ανάδειξή τους, ακόμα και στην περιορισμένη έκταση των τάφρων ή των ορυγμάτων των έργων για τα δίκτυα κοινής ωφελείας, αποτελούν μία πρόκληση, ενώ η καταστροφή ακόμη κι ενός μικρού μέρους τους αποτελεί καταστροφή ενός τμήματος της μαρτυρίας που αυτό το κατάλοιπο έφερε. Η εκτέλεση έργων υποδομής και έργων κοινής ωφελείας έχουν ως στόχο τους τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και της κοινωνίας. Αυτός είναι και ο στόχος της προστασίας και ανάδειξης των αρχαίων καταλοίπων που εντοπίζονται σε αυτά: η βελτίωση της ποιότητας ζωής μέσα από τη διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.