Χωροχρονική ανάλυση οικοσυστημικών υπηρεσιών στην περιοχή των αλυκών της Λάρνακας

Abstract

Τα μεσογειακά οικοσυστήματα έχουν υποστεί σημαντικές ανθρωπογενείς αλλοιώσεις με αλλαγές των χρήσεων γης που οφείλονται κυρίως στην αστικοποίηση και την τουριστική ανάπτυξη. Στην παρούσα διατριβή εξετάζεται η δυνατότητα χωροχρονικής ανάλυσης Οικοσυστημικών Υπηρεσιών (ΟΥ) στην περιοχή των Αλυκών της Λάρνακας, η οποία ανήκει στο ευρωπαϊκό δίκτυο περιοχών προστασίας της φύσης Natura 2000. Ποσοτικοποιήθηκε η αλλαγή χρήσεων γης μεταξύ 1963 και 2015. Με ελάχιστη χαρτογραφική μονάδα 4 ha χαρτογραφήθηκαν οι χρήσεις/καλύψεις γης του 2015 με φωτοερμηνεία δορυφορικής εικόνας του Google Earth Pro και επισκέψεις πεδίου. Η χαρτογράφηση των ιστορικών χρήσεων/καλύψεων γης έγινε με φωτοερμηνεία ορθοφωτογραφιών του 1963. Με χρήση δεδομένων υποκατάστασης πραγματοποιήθηκε χωροχρονική ανάλυση της παραγωγικής υπηρεσίας θρέψης με δείκτη το δυναμικό παροχής βιομάζας καλλιεργειών, της πολιτισμικής υπηρεσίας αισθητική τοπίου με δείκτη τη φυσικότητα του τοπίου, και δύο υπηρεσιών ρύθμισης-διατήρησης: τη ρύθμιση του κλίματος με δείκτη το δυναμικό αποθήκευσης άνθρακα και τη διατήρηση πληθυσμών και οικοτόπων με δείκτη το δυναμικό εδαφοκάλυψης για την υποστήριξη της πτηνοπανίδας. Τα δεδομένα ανατέθηκαν στις κλάσεις ταξινόμησης των χρήσεων γης του CORINE. Για την ποσοτικοποίηση των δεικτών αντλήθηκαν στοιχεία από εθνικές στατιστικές βάσεις δεδομένων, γνώμες ειδικών και βιβλιογραφικά δεδομένα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μεταξύ των ετών 1963 και 2015 παρατηρείται σημαντική μείωση της υπηρεσίας θρέψης κατά 80%, μείωση της υπηρεσίας ρύθμισης του κλίματος κατά 37%, μείωση της αισθητικής του τοπίου κατά 17% και μείωση της υποστήριξης της πτηνοπανίδας κατά 15%. Η ποσοτικοποίηση των δεικτών ΟΥ και των αλλαγών που έχουν παρατηρηθεί μεταξύ δύο ετών αναφοράς παρουσιάζονται σε χάρτες. Οι αρνητικές μεταβολές του δυναμικού παροχής ΟΥ τα τελευταία πενήντα χρόνια στις Αλυκές της Λάρνακας οφείλονται κυρίως στην αστικοποίηση, με προεξάρχουσα τη χωροθέτηση του διεθνούς αερολιμένα, με αποτέλεσμα τη μετατροπή φυσικών ή ημιφυσικών επιφανειών σε τεχνητές. Η μείωση των επιπέδων βροχόπτωσης τις τελευταίες δεκαετίες θα μπορούσε επίσης να έχει αρνητική επίδραση, θέμα που προτείνεται για περεταίρω διερεύνηση. Συστήνεται η ανάλυση ΟΥ στα πλαίσια του σχεδιασμού της αειφορικής διαχείρισης οικολογικά ευαίσθητων περιοχών με εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας και των ενδιαφερομένων.