Αλλαγές ειδών κάλυψης γης σε προστατευμένες περιοχές με τη χρήση τηλεπισκόπησης

Abstract

Στην παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή πραγματοποιήθηκε μελέτη εντοπισμού και παρακολούθησης αλλαγών δύο περιοχών του Ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000, μέσω της επεξεργασίας εικόνων της σειράς των δορυφορικών συστημάτων Landsat. Οι περιοχές αυτές είναι η Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) «Κεντρικό Ζαγόρι και ανατολικό τμήμα όρους Μιτσικέλι, GR2130011» (Α περιοχή μελέτης) και η ΖΕΠ «Όρος Τύμφη (Γκαμήλα), GR2130009» (Β περιοχή μελέτης) και βρίσκονται στην Περιφέρεια Ηπείρου και πιο συγκεκριμένα, στη Βόρεια Πίνδο, η οποία αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προστατευόμενες φυσικές ορεινές περιοχές της Ευρώπης, με ιδιαίτερα γεωμορφολογικά, οικολογικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Για το σκοπό αυτό, αξιοποιήθηκαν τρεις δορυφορικές εικόνες Landsat, με ημερομηνίες λήψης 01/07/1984, 19/06/2000 και 04/07/2014, καθώς και άλλα ελεύθερα διαθέσιμα γεωχωρικά δεδομένα, όπως το Ψηφιακό Υψομετρικό Μοντέλο Εδάφους (ΨΥΜΕ) ASTER GDEM V2. Μετά από τις απαραίτητες διαδικασίες προεπεξεργασίας των δεδομένων, τον υπολογισμό φασματικών δεικτών και σε συνδυασμό με τα σχετικά αρχεία υψομετρικής πληροφορίας, αναπτύχθηκαν δέντρα αποφάσεων βάσει των οποίων ταξινομήθηκαν οι πολυφασματικές εικόνες που είχαν αποκοπεί στα όρια των περιοχών μελέτης. Έπειτα, πραγματοποιήθηκε μετα-ταξινομική σύγκριση των ταξινομημένων εικόνων, για τον εντοπισμό και την καταγραφή των διαχρονικών αλλαγών, που συντελέστηκαν στα είδη κάλυψης γης των υπό μελέτη περιοχών. Η συνολική ακρίβεια των ταξινομημένων εικόνων ξεπέρασε το 90%, ενώ τα αποτελέσματα έδειξαν ότι και στις δύο περιοχές μελέτης συντελέστηκαν σημαντικές μεταβολές, στις καλύψεις γης, κατά την τελευταία τριακονταετία. Πιο συγκεκριμένα, και στην Α και στη Β περιοχή μελέτης αυξήθηκαν οι δασικές εκτάσεις και ειδικότερα οι περιοχές με πλατύφυλλα δέντρα. Αντιθέτως, για την Α περιοχή μελέτης μείωση παρουσίασαν η χαμηλή βλάστηση και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις, ενώ στη Β περιοχή μελέτης μειώθηκαν οι βραχώδεις εκτάσεις και οι περιοχές με γυμνό έδαφος και χαμηλή βλάστηση. Οι έντονες μεταβολές που παρατηρήθηκαν, οφείλονται κυρίως σε φυσικά αλλά και ανθρωπογενή αίτια όπως η πιθανή αλλαγή των καλλιεργειών, η συστηματική υπερβόσκηση, αλλά και η σταδιακή εγκατάλειψη των παραδοσιακών χρήσεων γης (π.χ. εκτατική γεωργία της ημιορεινής ζώνης), που έχουν διαμορφώσει το τοπίο των δύο περιοχών για αιώνες. iv Στα κύρια συμπεράσματα συγκαταλέγεται ακόμη, η σταδιακή αναδάσωση των ανοικτών χώρων των περιοχών μελέτης που έχει συντελέσει σημαντικά στη μείωση του μωσαϊκού των αγροδασικών και των λιβαδικών οικοσυστημάτων τους, τα οποία αποτελούν σημαντικά ενδιαιτήματα για τα είδη προστατευόμενων πτηνών, που φιλοξενούν οι περιοχές αυτές. Μέσα από την παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή αναδεικνύεται τέλος, η σημαντικότητα της διαχρονικής παρακολούθησης των προστατευόμενων περιοχών, μέσω των ελεύθερα διαθέσιμων γεωχωρικών δεδομένων, τα οποία εξασφαλίζουν πολύτιμο χρόνο και πόρους, ενώ μπορούν να δώσουν την κομβική πληροφορία για την αποτίμηση των γενικών χωρικών μεταβολών και των αναπτυσσόμενων περιβαλλοντικών πιέσεων που τις συνοδεύουν, παρέχοντας έτσι τη δυνατότητα να τεθούν οι στόχοι για τη λεπτομερέστερη εξέταση των εντοπιζόμενων επιπτώσεων/επιδράσεων και για τη διαμόρφωση των επιμέρους στρατηγικών διαχείρισης και προστασίας των περιοχών αυτών.