Διαχείριση επικίνδυνων μολυσματικών και τοξικών αποβλήτων στις μονάδες υγείας του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα. Υφιστάμενη κατάσταση και προοπτικές
Επιτομή
Η μεταπτυχιακή Διατριβή επιδιώκει να αναδείξει το σημαντικό θέμα της διαχείρισης των επικίνδυνων μολυσματικών και τοξικών αποβλήτων στις υγειονομικές μονάδες στην Ελλάδα. Η διαχείριση των αποβλήτων έχει σημαντικές συνέπειες στην υγεία του πληθυσμού, του προσωπικού που απασχολείται με αυτή αλλά και στο περιβάλλον. Επιπλέον, αποτελεί οικονομική δραστηριότητα που πέρα των άμεσων επενδύσεων σε απασχόληση, υποδομές και εξοπλισμό, επηρεάζεται από την εξέλιξη της τεχνολογίας, την κατάσταση της οικονομίας και τελικά από την ίδια την Πολιτεία, μέσω της διαδικασίας του δημοκρατικού προγραμματισμού, με συνολικά οφέλη για τις κοινωνίες και τον πληθυσμό.
Ο σκοπός της είναι να παρουσιάσει συνοπτικά μία συνολική εικόνα του κυκλώματος διαχείρισης των ιατρικών αποβλήτων, όπως αυτά παράγονται στην πηγή τους και πως στη συνέχεια αυτά επεξεργάζονται, διακινούνται και καταλήγουν στους χώρους απόθεσης αυτών. Περαιτέρω, ο τρόπος ανάπτυξης του θέματος αναδεικνύει την κείμενη νομοθεσία στη διαχείριση των αποβλήτων των υγειονομικών μονάδων, όπως αυτή εξελίχθηκε διαχρονικά αλλά και δυναμικά εισάγοντας καινοτομίες στον εθνικό σχεδιασμό αλλά και στη λειτουργία εντός και εκτός των υγειονομικών μονάδων. Η υφιστάμενη κατάσταση περιγράφεται αναλυτικά και διατυπώνονται οι προβλέψεις του εθνικού σχεδιασμού με ορίζοντα το 2020 και το 2040. Παράλληλα, γίνεται κριτική προσέγγιση της υφιστάμενης κατάστασης χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα ερευνών και Εκθέσεων από ορισμένες Δημόσιες Υπηρεσίες του Ελληνικού Κράτους, αλλά και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Επιπρόσθετα, διατυπώνονται προτάσεις για τη βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης και τη χρήση των βέλτιστων πρακτικών διαχείρισης των αποβλήτων των υγειονομικών μονάδων.
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε έχει το πλεονέκτημα ότι δίνει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να καταλάβει πως λειτουργεί το κύκiλωμα διαχείρισης των αποβλήτων των υγειονομικών μονάδων, επεξηγώντας κάθε κομμάτι του κυκλώματος χρησιμοποιώντας επίσημες κρατικές πηγές. Η περιγραφή της νομοθεσίας γίνεται με χρήση των ΦΕΚ. Τα στατιστικά δεδομένα που παρουσιάζονται αποτελούν στοιχεία επίσημων Εκθέσεων και Εθνικών Σχεδίων κρατικών Υπηρεσιών και είναι επικαιροποιημένα. Η κριτική προσέγγιση στην υφιστάμενη κατάσταση γίνεται μέσα από Εκθέσεις και Πορίσματα αρμοδίων κρατικών Υπηρεσιών. Οι προτάσεις που
ii
κατατίθενται προέρχονται από τα ανωτέρω αλλά και από το «Μπλε Βιβλίο» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, την τελευταία έκδοση του 2014 αλλά και με δεδομένα από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία.
Τα αποτελέσματα της μελέτης αναδεικνύουν ότι πράγματι έγινε μία σημαντική προσπάθεια σε θεσμικό επίπεδο, η οποία έχει στοιχεία εναρμονισμού με το κοινοτικό κεκτημένο και τη διεθνή εμπειρία (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας). Οι αναφορές που γίνονται καλύπτουν το σύνολο της ελληνικής επικράτειας και συμπεριλαμβάνουν όλες τις νέες εργαλειοθήκες για τον αποτελεσματικότερο έλεγχο της διαχείρισης των αποβλήτων και την τιμωρία για τις παραβατικές συμπεριφορές. Η Ελλάδα έχει διαμορφώσει στρατηγικό σχεδιασμό με ορίζοντα το 2020, στα πλαίσια του δημοκρατικού προγραμματισμού, αλλά τα δεδομένα αναφοράς ανάγονται στο 2008 και είναι μη επαρκώς κοστολογημένα, με συνέπεια να θέτουν περιορισμούς στην αξιοπιστία τους.
Στα συμπεράσματα, καταγράφεται ότι ο έλεγχος του συστήματος διαχείρισης αποβλήτων των υγειονομικών μονάδων δεν είναι επαρκής. Η περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης αποτυπώνει τα προβλήματα έλλειψης αδειών περιβαλλοντικών όρων, Κανονισμών Εσωτερικής Διαχείρισης Αποβλήτων, αδειοδοτήσεων λειτουργίας των υποδομών και ανεπαρκών συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας για το προσωπικό. Στις προτάσεις που καταθέτουμε γίνεται χρήση της διεθνούς εμπειρίας. Η κεντρική επιλογή είναι ο δημόσιος χαρακτήρας του συστήματος. Η βασική αδυναμία του συστήματος είναι ο τρόπος χρηματοδότησης του. Οι βασικές κατευθύνσεις και πρακτικές στην Ελλάδα ακολουθούν τις αντίστοιχες στις ανεπτυγμένες χώρες για τη διαχείριση των αποβλήτων.