Ανθρακικό αποτύπωμα και υδατικό αποτύπωμα ελαιολάδου σε νησιωτικές περιοχές στον ελαιώνα

Abstract

Ο στόχος αυτής της μελέτης είναι να αναλύσει τα χαρακτηριστικά και την προέλευσή του αποτυπώματος άνθρακα (AA) και του υδατικού αποτυπώματος (ΥΑ) που σχετίζονται με την ελαιοκομία προκειμένου να γίνουν κατανοητές οι ομοιότητες και οι διαφορές από τις πηγές προέλευσης τους και να αντληθούν στοιχεία για το πώς η ελαιοκομία και οι επιχειρήσεις μπορούν επαρκώς να αξιοποιήσουν τις δύο έννοιες και τις πληροφορίες που προκύπτουν από την μελέτη. Η γεωργία θεωρείται ότι έχει σημαντική συμβολή στα συνολικά αέρια του θερμοκηπίου (GHG) σε παγκόσμια κλίμακα, κυρίως λόγω του τομέα της κτηνοτροφίας. Οι καλλιέργειες παίζουν διπλό ρόλο, καθώς από την μια εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου, και από την άλλη παράλληλα απορροφούν CO2. Τα δάση εμφανίζουν θετικό ισοζύγιο, απορροφώντας περισσότερα αέρια θερμοκηπίου από ό, τι εκπέμπουν, έτσι είναι ιδανικά για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Το ΑΑ αποτελεί δείκτη που περιγράφει τη μέτρηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε Kg CO2 eq/ Kg προϊόντος. Διάφορες μέθοδοι υπολογισμού και προσεγγίσεις για τη λογιστική του αποτυπώματος άνθρακα έχουν προταθεί και χρησιμοποιούνται Το νερό είναι ένας από τους πιο σημαντικούς φυσικούς πόρους που επηρεάζουν τη ζωή των ανθρώπων, τόσο από την άποψη της επιβίωσης, αλλά και στην ανάπτυξη. Ωστόσο, αυτός ο πόρος δεν είναι ανεξάντλητος. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, ο υπερπληθυσμός, η αλλαγή του κλίματος έχουν εντείνει την λειψυδρία. Η κατανάλωση του νερού στη γεωργία, τη βιομηχανία, την παραγωγή ενέργειας και οικιακή χρήση έχει αυξηθεί ραγδαία, και η υπερεκμετάλλευση έχει δημιουργήσει πολλά κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα. Ως εκ τούτου, για την ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθεί ένας εναλλακτικός περιβαλλοντικός δείκτης, το υδατικό αποτύπωμα (ΥΑ). Είναι περιβαλλοντικός δείκτης της κατανάλωσης γλυκού νερού και αναφέρεται στον συνολικό όγκο γλυκού νερού που καταναλώνεται για την παραγωγή ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Το ΥΑ μπορεί επίσης να υπολογιστεί για τον καταναλωτή, μια χώρα, μια εταιρεία ή μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Τα ελαιόδεντρα έχουν περιορισμένες ανάγκες, σε νερό αλλά μπορεί να γίνουν εξαιρετικά ισχυροί λήπτες του νερού σε άνυδρες περιοχές υπό καθεστώς αρδευόμενων καλλιεργειών. Η κλιματική αλλαγή απειλεί να μειώσει τη διαθεσιμότητα του νερού σε επίπεδα κρίσιμα ακόμη και για την ελιά. Καθώς τόσο η ποιότητα όσο και η αφθονία του νερού έχει μεγάλο ενδιαφέρον για το μέλλον στις ελαιοκομικές

περιοχές η παρούσα μελέτη επιχείρησε να υπολογίσει το ΥΑ με βάση τη μεθοδολογία που έχει προταθεί από τον Hoekstra αλλά και την επίδραση της ελαιοκαλλιέργειας με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που σχετίζονται με το νερό. Οι γενικές κατηγορίες επιπτώσεων περιλαμβάνουν τον ευτροφισμό, την οξίνιση και την οικοτοξικότητα των υδάτων, ενώ στις τοπικές επιπτώσεις είναι η υφαλμύρωση του εδάφους, η ρύπανση των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων από τα προϊόντα φυτοπροστασίας και λιπασμάτων. Η μελέτη αποτελείται από ένα συνδυασμό προσέγγισης του κύκλου ζωής προκειμένου να εντοπιστούν οι γενικές επιπτώσεις και τη μέθοδο ΙΑΡ μια πρόσφατη μέθοδο για την αξιολόγηση / ιεράρχηση των τοπικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αξιολόγηση Κύκλου Ζωής πραγματοποιήθηκε προκειμένου να καθοριστεί το ΑΑ και ΥΑ του ελαιοκάρπου που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ελαιολάδου. Η μελέτη αφορά 40 ελαιώνες που βρίσκονται στην περιοχή του Μεραμβέλλου στη βορειοανατολική Κρήτη, και καλύπτει δύο έτη 2012 και 2013. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην ανάλυση για κάθε μία από τα σαράντα αγροτεμαχίων χωριστά για να συγκριθούν τα αποτελέσματα με τη μέση τιμή όλων. Ο στόχος για αυτό ήταν να διερευνηθεί εάν θα ήταν δυνατόν να προγραμματιστεί η παραγωγή των παρτίδων με χαμηλό ΑΑ και ΥΑ ελαιολάδου από το διαχωρισμό των αγροτεμαχίων, σύμφωνα με τα αποτυπώματα που έχουν σε ένα δεδομένο έτος. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κίνητρο για τους καλλιεργητές ελιάς να υιοθετήσουν εργασιακές πρακτικές που μειώνουν τις εκπομπές και την ενίσχυση των αποδόσεων, πετυχαίνοντας έτσι συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν δείχνουν αρκετά υψηλή μεταβλητότητα του ΑΑ, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην εγγενή παρενιαυτοφορία των ελαιοδέντρων. Ωστόσο, η αζωτούχος λίπανση και η άρδευση αναγνωρίστηκαν ως σημαντικοί παράγοντες για το ΑΑ. Αυτό δίνει ελπίδα ότι το αποτύπωμα άνθρακα μπορεί να μειωθεί συστηματικά με την μεταστροφή της λίπανσης από ανόργανα σε οργανικά λιπάσματα και την χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αντικαθιστώντας την ηλεκτρική ενέργεια στην άρδευση. Τα αποτελέσματα για το ΥΑ δείχνουν ότι πέρα από την αφαίρεση, η αλάτωση μπορεί να είναι μια σημαντική απειλή σε ελαιώνες κοντά στη θάλασσα, ενώ η ρύπανση από το χρήση και αποθήκευση των αγροχημικών και από τη χρήση και την αποθήκευση των λιπασμάτων δεν φαίνεται να είναι πρόβλημα. Με στόχο πάντα την κλιματική αλλαγή η ομάδα συμμετέχει σε πρόγραμμα LIFE12– Olive Clima σχετικά με το πώς να βελτιώσουν τις πρακτικές καλλιέργειας, προκειμένου να ενισχυθεί η κατακράτηση του νερού να μειωθούν οι απώλειες του από ελαιώνες και να καταστήσει τα δέντρα πιο προσαρμοστικά στη λειψυδρία, καθώς επίσης και για το πώς μπορούν να μειωθούν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από την ελαιοκαλλιέργεια με την υιοθέτηση νέων τεχνικών καλλιέργειας από τους παραγωγούς της ομάδας των 40 ελαιοτεμαχίων και την υιοθέτηση αυτών των τεχνικών και από άλλους ελαιοπαραγωγούς στην ευρύτερη περιοχή. Συνοπτικά, δεδομένων των πιέσεων λόγω κλιματικής αλλαγής που απαιτεί φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές στις καλλιέργειες και συγκεκριμένα για την ελιά που αποτελεί κύριο προϊόν στην περιοχή αναφοράς, η οποιαδήποτε μελέτη και ειδικά η συγκεκριμένη, αποτελεί αφ ενός πολύτιμη πηγή πληροφορίας σχετικά με ΥΑ, ΑΑ (ΠΔΠ) και αφ εταίρου είναι μέσο προστιθέμενης αξίας για το ελαιόλαδο στις αγορές στόχους πράγμα το οποίο αποτελεί προσδοκώμενο σκοπό της συγκεκριμένης μελέτης.