Καταγραφή των γνώσεων και της στάσης ασθενών σε επιλεγμένα (αστικά και αγροτικά) Κέντρα Υγείας της επαρχίας Λευκωσίας ως προς την χρήση αντιβιοτικών σκευασμάτων
Επιτομή
Εισαγωγή: Η χρήση αντιμικροβιακών παραγόντων από τις αρχές του 20ου αιώνα βελτίωσε σημαντικά του δείκτες θνησιμότητας και νοσηρότητας σώζοντας εκατομμύρια ανθρώπους από την απειλή σοβαρών μολυσματικών ασθενειών. Σήμερα, 80 χρόνια μετά, παρουσιάζεται ανησυχητικά και με επιταχυνόμενο βαθμό η ελάττωση της αποτελεσματικότητας τους. Η μικροβιακή αντοχή είναι ένα φαινόμενο που σχετίζεται άμεσα με την υπέρμετρη και μη ορθολογική χρήση αντιβιοτικών σκευασμάτων. Το φαινόμενο αυτό θεωρείται σήμερα ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα της υγείας γιατί οδηγεί σε απειλή της ζωής από απλές μικροβιακές λοιμώξεις.
Σκοπός: Η παρούσα έρευνα έχει σκοπό την καταγραφή των γνώσεων και της στάσης ασθενών στη χρήση αντιβιοτικών σκευασμάτων σε κέντρα υγείας (Κ.Υ.) στην επαρχία Λευκωσίας. Παράλληλα μελετούνται επιμέρους ερευνητικά ερωτήματα που αφορούν τη γνώση των ενδείξεων λήψης, του τρόπου προμήθειας, της ορθής λήψης και της γνώσης παρενεργειών που μπορεί να προκύψουν από τη χρήση αυτών.
Μέθοδος: Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε επιλεγμένα αστικά και αγροτικά Κ.Υ. στην επαρχία Λευκωσίας κατά τη χρονική περίοδο 3 - 11 Δεκεμβρίου 2013. Για το σκοπό της μελέτης χρησιμοποιήθηκε ως ερευνητικό εργαλείο ερωτηματολόγιο του Ευρωβαρομέτρου το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί το 2009 και το 2013 σε 27 Ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσα τους και η Κύπρος. Το ερευνητικό εργαλείο ήταν ήδη σταθμισμένο και δοκιμασμένο στα Ελληνικά και λήφθηκε σχετική άδεια χρήσης του. Η συμμετοχή στη μελέτη ήταν εθελοντική και ανώνυμη από το σύνολο των ασθενών που προσέρχονταν στα επιλεγμένα Κ. Υ. κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Για τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε χρήση λογισμικού SPSS v20. Οι κατηγορικές μεταβλητές εκφράστηκαν ως συχνότητες και ποσοστά. Για τη συσχέτιση των μεταβλητών με τα χαρακτηριστικά του δείγματος χρησιμοποιήθηκαν έλεγχοι υποθέσεων θέτοντας ως επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας το 95% (α= 0,05). Η μελέτη εγκρίθηκε από τη επιτροπή βιοηθικής Κύπρου.
Αποτελέσματα: Από το σύνολο των 400 ερωτηματολογίων που διανεμήθηκαν, συλλέχθηκαν 383 (ποσοστό ανταπόκρισης 95,8%). Η πλειονότητα του πληθυσμού της μελέτης ήταν γυναίκες (ποσοστό 61,2%) και η συχνότερη ηλικιακή ομάδα ήταν 40-69 ετών (60,3%). Ποσοστό 61,4% του δείγματος έλαβαν αντιβιοτικά τους τελευταίους 12 μήνες. Η συχνότερη πηγή προμήθειας αντιβιοτικών ήταν μέσω ιατρού σε ποσοστό 86,8% , ενώ ποσοστό 9,4% τα έλαβε αυτόβουλα από το φαρμακείο ή από αλλού. Οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι έλαβαν αντιβιοτικά σε ιογενείς λοιμώξεις σε ποσοστό 16,2%, στη γρίπη στο 12,5%, στη βρογχίτιδα και στο κρυολόγημα σε ποσοστό 13,2%. Ποσοστό 25,6% του δείγματος απάντησε ορθά στην ερώτηση κατά πόσο τα αντιβιοτικά σκοτώνουν τους ιούς και 38,1% για το κατά πόσο τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά στο κρυολόγημα και τη γρίπη. Τέλος η συχνότερη πηγή πληροφόρησης για την ορθή λήψη αντιβιοτικών ήταν ο ιατρός (50,2%) και οι επαγγελματίες υγείας (ποσοστό 12%) Δεν βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις ηλικιακές ομάδες, το φύλο, τον τόπο διαμονής, το μορφωτικό επίπεδο, την επαγγελματική ιδιότητα ή την παρουσία νοσηρότητας και τη λήψη αντιβιοτικών.
Συμπεράσματα: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας, οι γνώσεις και η στάση των ασθενών που επισκέπτονται αγροτικά και αστικά Κ.Υ. στην επαρχία Λευκωσίας στη χρήση αντιβιοτικών σκευασμάτων αναδεικνύονται ελλιπείς. Επίσης ιδιαίτερα χαμηλός ήταν ο βαθμός ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού στις συνέπειες της υπέρμετρης και μη ορθολογικής χρήσης των αντιβιοτικών. Η μελέτη ανέδειξε τη σημασία του ιατρού τόσο στη συνταγογράφηση και χορήγηση, όσο και στην πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση των ασθενών για τις συνέπειες της υπέρμετρης κατανάλωσης αντιβιοτικών σκευασμάτων .