Συγκριτική ανάλυση της κατασκευής της εικόνας της σχολικής βίας στην Ελλάδα απο την τηλεόραση και το Facebook. Παρουσίαση των αναπαραστάσεων, ανάλυση της διαδικασίας κατασκευής τους και διερεύνηση των εν δυνάμει επιδράσεων τους

Abstract

Η θεματική της παρούσας διατριβής αποπειράται να γεφυρώσει δύο πολύ ενδιαφέροντα επιστημονικά πεδία, την Επικοινωνία και την Παιδαγωγική. Πολύ σφαιρικά διαπραγματεύεται τη σχολική βία, μία ακανθώδη προβληματική σε διεθνές επίπεδο. Ωστόσο η ανάλυση που ακολουθεί δεν πραγματώνεται στα συνήθη συμβατικά πλαίσια της παιδαγωγικής αλλά υιοθετεί μία επικοινωνιακή και μιντιακή θέαση του θέματος. Σε μία εποχή που η τεχνολογική έκρηξη χαρακτηρίζει οποιαδήποτε πηγή πληροφορίας, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αποτελούν κύριο παράγοντα της κοινωνικής διαμόρφωσης. Το πρόβλημα της σχολικής βίας δεν περιορίζεται μόνο εντός μίας σχολικής μονάδος αλλά συνιστά ευρύτερο φαινόμενο. Τόσο η τηλεόραση όσο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (Social Media) βρίθουν από μηνύματα και ερεθίσματα βίας. Τα τελευταία εκπέμπονται προς το καταναλωτικό κοινό με τη μορφή μηνύματος, το οποίο αποτελεί τη βάση μίας αρχικής δομής ή με άλλα λόγια μιας κατασκευής. Η μαθητική κοινότητα και κυρίως το σύνολο των παιδιών της Βθμιας Εκπαίδευσης συνιστούν μέρος αυτού του καταναλωτικού κοινού, με συνέπεια να αφομοιώνουν μηνύματα βίας είτε μέσω της τηλεόρασης είτε μέσω του Facebook, με το οποίο και ασχολείται το παρόν πόνημα. Η αφομοίωση αυτή πραγματώνεται με την πρόσληψη αυτών των μιντιακών κατασκευών βίας κατά τρόπο πολύπλοκο και πολύτροπο και ενίοτε εξωτερικεύεται μέσω της συμπεριφοράς των εφήβων στο σχολικό περιβάλλον. Από αυτό γίνεται αντιληπτό πόσο σημαντική είναι η μελέτη τέτοιων κατασκευών βίας. Η τελευταία δεν αποτελεί μόνο κοινωνικό απόκτημα αλλά διεισδύει σε κάθε χώρο, άρα και στο χώρο της Εκπαίδευσης. Ο Marshal McLuhan έλεγε ότι το μέσο είναι το μήνυμα θέλοντας να καταδείξει ότι τα μέσα εκπέμπουν τόσο ισχυρά μηνύματα προς τον κοινωνικό ιστό ως αποδέκτη που η ταυτότητά τους χαρακτηρίζεται από αυτά τα ίδια τα μηνύματα. Ηχηρή απόδειξη του πιο πάνω ισχυρισμού συνιστά η σημερινή δυναμική και επίδραση της τηλεόρασης και του Facebook στη νεολαία αλλά και στο ευρύτερο σχολικό περιβάλλον. Πολλά παιδιά περνούν ώρες ολόκληρες μπροστά στην οθόνη της τηλεόρασης ή του ηλεκτρονικού υπολογιστή, εργαλεία τα οποία χρησιμοποιούνται και σε οποιοδήποτε άλλο πεδίο ή επαγγελματικό χώρο. Από αυτό και μόνο γίνεται κατανοητή η μεγάλη επίδραση των μέσων αυτών σήμερα χωρίς να απαιτείται όποια άλλη διείσδυση στα θέματα μιντιακών επιδράσεων, πράγμα που ούτως ή άλλως διέπει το παρόν πόνημα. Ο σύγχρονος κόσμος επομένως συνιστά ένα είδος διαδικτυακής και τηλεοπτικής γενιάς. Η συγκεκριμένη διατριβή ασχολείται με την κατασκευή μηνυμάτων - ερεθισμάτων βίας από την τηλεόραση και το Facebook, τη διαδικασία αυτής της κατασκευής, τον τρόπο επίδρασης αυτής στον ψυχονοητικό παράγοντα των εφήβων καθώς και με τις εν δυνάμει επιδράσεις τους. Επιπλέον πυρήνας της παρούσης μελέτης συνιστά η συγκριτική ανάλυση των κατασκευών βίας μεταξύ δύο πολύ ισχυρών media, της τηλεόρασης και του Facebook, η οποία επιτυγχάνεται και σε επίπεδο βιβλιογραφικής αλλά και εμπειρικής έρευνας. Η συγκριτική ανάλυση προχωρά και σε ένα δεύτερο επίπεδο, στο πώς δηλαδή βλέπουν οι μαθητές/τριες Βθμιας Εκπαίδευσης καθώς και οι εκπαιδευτικοί το ζήτημα της επίδρασης των προαναφερθέντων μέσων στην εξωτερική συμπεριφορά των εφήβων. Σε επιστημονικά πλαίσια και καθόλη τη διάρκεια εκπόνησης της Μεταπτυχιακής Διατριβής έγινε σαφές ότι η μελέτη τόσο της συμπεριφοράς όσο και του ψυχονοητικού παράγοντα των εφήβων απαιτεί τη χρήση εργαστηριακών εργαλείων, πειραμάτων, πολύπλοκων μετρήσεων αλλά και συνεχή παρακολούθηση των υποκειμένων, απαιτήσεις που ξεπερνούν τα χρονικά αλλά και ποιοτικά όρια του παρόντος. Ωστόσο η παρούσα έλλειψη αναπληρώνεται από το πλήθος των βιβλιογραφικών αναφορών σχετικά με την προβληματική τόσο της κατασκευής της εικόνας όσο και της επίδρασης των μέσων στο κοινωνικό σύνολο άρα και στη μαθητική κοινότητα, από το εμπειρικό μέρος του μελετήματος, το οποίο βασίζεται στη διεξαγωγή έρευνας βάσει αυστηρών επιστημονικών αρχών και εργαλείων καθώς και από την παρουσίαση ενός νέου προτεινόμενου μοντέλου βάσει προγενεστέρων επικοινωνιακών θεωριών, που αποσκοπεί στη κατά το δυνατόν αποτελεσματικότερη κατανόηση και ανάλυση του φαινομένου της κατασκευής της εικόνας της σχολικής βίας. Σε κάθε περίπτωση η διαπραγμάτευση του ζητήματος είναι ανοιχτή.