Υπολογισμός αποτυπώματος νερού στην καλλιέργεια πατάτας στην Κύπρο και προτάσεις μέτρων μείωσης

Abstract

Η χρήση νερού στην γεωργία καταναλώνει το μεγαλύτερο ποσοστό του διαθέσιμο γλυκού νερού παγκοσμίως με ποσοστά μέχρι το 80% των διαθέσιμων υδατικών πόρων και παρουσιάζει αυξητική τάση με ρυθμό 1,3% ετησίως καθώς η παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού δημιουργεί περισσότερες ανάγκες στην παραγωγή τροφίμων. Αυτό έχει ως συνεπακόλουθο διάφορες περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις που έχουν να κάνουν με τα υδατικά οικοσυστήματα. Η κλιματική αλλαγή επίσης επηρεάζει αρνητικά τα υδατικά οικοσυστήματα μειώνοντας τις διαθέσιμες ποσότητες γλυκού νερού ανά το παγκόσμιο.

Όλα αυτά δημιουργούν την ανάγκη για καλύτερη διαχείριση των υδατικών πόρων και ειδικότερα αυτά που αφορούν τα αγροτικά οικοσυστήματα. Η καλύτερη διαχείριση μπορεί να επιτευχθεί με ορθή παρακολούθηση των υδατικών οικοσυστημάτων, όπως έλεγχος ποσοτήτων άρδευσης, ποσοτήτων λιπασμάτων, έλεγχος απορροής και των εισροών στο κάθε ένα από αυτά. Η παρακολούθηση των εισροών νερού στα αγροτικά οικοσυστημάτα μπορεί να επιτευχθεί με το αποτύπωμα νερού. Το αποτύπωμα νερού, μετρά την κατανάλωση νερού ως πόρου καθώς και τη χρήση του για την αραίωση των αποβλήτων. Το αποτύπωμα νερού WF υπολογίζεται ως το άθροισμα τριών επιμέρους αποτυπωμάτων, του πράσινου (WFgreen), του μπλε (WFblue) και του γκρι (WFgrey). Το Πράσινο υδατικό αποτύπωμα είναι το νερό της βροχής που αποθηκεύεται στο έδαφος και χρησιμοποιείται από τα φυτά, το Μπλε υδατικό αποτύπωμα είναι η κατανάλωση επιφανειακών (ποτάμια, λίμνες) ή υπόγειων υδάτων, και το Γκρίζο υδατικό αποτύπωμα είναι ο όγκος του νερού που απαιτείται για να αποφορτίσει τους παραγομένους ρύπους μιας διαδικασίας/ καλλιέργειας.

Η Κύπρος χώρα με ημίξηρο κλίμα και περιορισμένους υδάτινους πόρους, έχει ανάγκη για καλύτερη διαχείριση των υδάτινων πόρων της και ειδικότερα αυτούς που χρησιμοποιούνται στην αγροτική ανάπτυξη, καθώς οι κάτοικοι της δραστηριοποιούνται παραδοσιακά με την γεωργία. Ορθή παρακολούθηση στην χρήση των υδάτων στην γεωργική ανάπτυξη θα βοηθήσει στην αειφόρο διαχείριση τους. Η καλλιέργεια της πατάτας στην Κύπρο είναι πολύ διαδεδομένη, και απαιτεί αρκετές ποσότητες νερού άρδευσης.

Ο στόχος της παρούσας μελέτης είναι ο προσδιορισμός του αποτυπώματος νερού στην Κύπρο από την καλλιέργεια πατάτας και η σύγκριση των αποτελεσμάτων ανά επαρχία/ παραγωγό/ αρδευτικές μέθοδοι κτλ, ώστε να εντοπιστούν οι δυνατότητες μείωσης του.

Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό του αποτυπώματος νερού στην καλλιέργεια πατάτας συλλέχθηκαν μέσω προσωπικών συνεντεύξεων παραγωγών οι οποίοι απάντησαν σε ερωτήματα που τους τέθηκαν σύμφωνα με ερωτηματολόγιο. Τα στοιχεία που συλλεχθήκαν αφορούσαν τις καλλιεργητικές μεθόδους ανά δεκάριο καλλιέργειας όπως ποσότητες νερού άρδευσης ανά μήνα, μέθοδος άρδευσης, λίπανση και απόδοση παραγωγής.

Αξιοποιώντας τα δεδομένα αυτά, υπολογίσθηκε το θεωρητικό αποτύπωμα νερού (αυτό που θα χρειαζόταν για την καλλιέργεια πατάτας στην περιοχή τους) και το πραγματικό αποτύπωμα νερού με τα δεδομένα που αναλύθηκαν. Από αυτό, προέκυψε ότι στους περισσότερους παραγωγούς υπάρχει περιθώριο μείωσης του αποτυπώματος νερού, αν εφαρμόσουν πιο βέλτιστες καλλιεργητικές μεθόδους όπως κατά το δυνατόν ορθότερη επιλογή περιοχής καλλιέργειας, επιστημονικός προγραμματισμός άρδευσης και πιο στοχευμένη ανάλογα με τις ανάγκες του φυτού λίπανση.

Συμπερασματικά, ο υπολογισμός του αποτυπώματος νερού είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την αξιολόγηση της χρήσης των υδάτινων πόρων στις καλλιέργειες. Η καλλιέργεια πατάτας στην Κύπρο θα μπορούσε να γίνει πιο βιώσιμη οικονομικά και περιβαλλοντικά με την μείωση του υδατικού αποτυπώματος.