Ζητήματα παραστασιμότητας της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας σε ανοιχτό και κλέιστό χώρο

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρεί την διερεύνηση ζητημάτων παραστασιμότητας έργων αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Με αφετηρία το γεγονός ότι στη σύγχρονη εποχή η πλειονότητα των Ελλήνων σκηνοθετών προτιμά την παρουσίαση τραγωδίας σε ανοιχτούς χώρους και κυρίως τέτοιους που συνδέουν το είδος με τις πρώιμες μορφές παράστασής του, η εργασία επιχειρεί να εξετάσει εάν μια τέτοια καλλιτεχνική επιλογή αποτελεί το προϊόν μιας παράδοσης και μόνον ή επιτελεί επιπλέον λειτουργίες και ποιες θα μπορούσαν να είναι αυτές.

Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου η διατριβή ασχολείται, καταρχάς, με τις συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκαν και καθιερώθηκαν οι παραστάσεις τραγωδίας κατά τους κλασικούς χρόνους. Εκτίθενται οι λόγοι που συνέτειναν στην δημιουργία του είδους, καθώς και το κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτό θεμελιώθηκε, καταδεικνύοντας ότι αυτές οι παράμετροι σε συνδυασμό με απολύτως πρακτικά ζητήματα, κατέστησαν την παρουσίαση της τραγωδίας κατά την αρχαιότητα εφικτή αποκλειστικά και μόνο σε ανοικτούς χώρους.

Εν συνεχεία, αναφέρονται περαιτέρω στοιχεία χρήσης του ανοιχτού θεατρικού χώρου κατά την αρχαιότητα, σε αντιπαραβολή με το σήμερα, αποδεικνύοντας πως η λειτουργικότητα του ανοικτού χώρου δεν αποτελεί πια συνθήκη ή προαπαιτούμενο.

Στο τρίτο μέρος της διατριβής επιχειρείται μια συνοπτική ιστορική καταγραφή των χώρων (ανοικτών ή κλειστών) όπου φιλοξενήθηκαν παραστάσεις αρχαίου δράματος σε διάφορες περιόδους από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, καθώς και των συνθηκών που υπαγόρευσαν την επιλογή τους, με στόχο να καταδειχτεί η συνέχεια ή ασυνέχεια της αρχαιοελληνικής παράδοσης ως προς το ζήτημα αυτό. Ακολούθως, η διατριβή εστιάζει το ενδιαφέρον της στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα, όπου και παρατηρείται μια έντονη αναβίωση του ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο είδος όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Για την περίοδο αυτή γίνεται προσπάθεια σύνδεσης διαφόρων παραστασιολογικών μοντέλων της τραγωδίας στην Ελλάδα με τη χρήση ανοικτών ή κλειστών χώρων αντίστοιχα.

Στο τελευταίο μέρος της διατριβής αποτυπώνονται, αφενός, οι απόψεις επάνω στο ζήτημα της επιλογής ανοικτού ή κλειστού χώρου ενός καταξιωμένου σκηνοθέτη στην αρχαία τραγωδία, του Τσέζαρις Γκραουζίνις, και, αφετέρου, οι προσωπικές εμπειρίες και οι συνακόλουθες σκέψεις της γράφουσας σχετικά με το ζήτημα. Το εν λόγω κομμάτι αναπόφευκτα έχει έντονα βιωματικό χαρακτήρα. Σε μορφή υπομνήματος παρατίθεται λίστα με τα έργα εκείνα αρχαίας τραγωδίας, τα οποία παραστάθηκαν από επαγγελματικούς θιάσους στην Ελλάδα σε κλειστούς χώρους. Το τμήμα αυτό, μολονότι αποτελεί προϊόν μέγιστου κόπου και ενδελεχούς έρευνας, δε μπορεί να θεωρείται εξαντλητική καταγραφή, κυρίως σε ότι αφορά θέατρα της επαρχίας.