Εκτίμηση της ζήτησης για εργαστηριακές εξετάσεις σε ελληνικό δημόσιο νοσοκομείο πρίν και μετά τη δημοσιονομική ύφεση

Abstract

Εισαγωγή: Η ζήτηση για υπηρεσίες υγείας επηρεάζεται από πολυποίκιλους παράγοντες, όπως η ανάγκη του ατόμου για υγεία, δημογραφικοί, κοινωνικοί, οικονομικοί, ψυχολογικοί, οργανωτικοί και διοικητικοί παράγοντες, καθώς και η δυνατότητα πρόσβασης και ασφαλιστικής κάλυψης του πληθυσμού. Από αυτούς τους παράγοντες επηρεάζεται και η ζήτηση για εργαστηριακές εξετάσεις, όπως και από την εμπειρία των επαγγελματιών υγείας, την τήρηση διαγνωστικών ή θεραπευτικών πρωτοκόλλων, την άγνοια του κόστους των εξετάσεων, την τεχνολογική εξέλιξη και την πίεση των ασθενών προς τους επαγγελματίες υγείας. Το κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον επιδρά στην λειτουργία των συστημάτων υγείας και στη ζήτηση για υπηρεσίες υγείας που αυτά παρέχουν. Η παγκόσμια οικονομική κρίση που εμφανίσθηκε το Δεκέμβριο του 2007 επηρεάζοντας τις οικονομίες των ανεπτυγμένων χωρών είχε συνέπειες και στην ελληνική οικονομία. Στα τέλη του 2008 η ελληνική οικονομία εισήλθε σε περίοδο βαθιάς ύφεσης με κύρια χαρακτηριστικά την διόγκωση των ελλειμμάτων, τη μείωση της πιστοληπτικής αξιοπιστίας και την κρίση δανεισμού, με αποτέλεσμα το 2009 να καταφύγει σε πρόγραμμα δανεισμού (Μνημόνιο) με όρους εφαρμογής πολιτικών δημοσιονομικής προσαρμογής. Σκοπός: η μελέτη της ζήτησης για εργαστηριακές εξετάσεις σε ελληνικό δημόσιο Νοσοκομείο πριν και μετά την οικονομική ύφεση. Μεθοδολογία: συλλέχθησαν αναδρομικά δεδομένα που αφορούσαν σε εξετάσεις που διενεργήθησαν στο Βιοχημικό Τμήμα του Γ. Ν. Νίκαιας-Πειραιά «Ο Άγιος Παντελεήμων» και αφορούσαν σε ασθενείς που επισκέφθηκαν τα Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία (Τ.Ε.Ι.) του Νοσοκομείου για τα έτη 2008 (προ-υφεσιακή περίοδος) και 2012 (μετά-υφεσιακή, περίοδος δημοσιονομικής προσαρμογής). Τα δεδομένα αντλήθηκαν από το πληροφοριακό σύστημα του Νοσοκομείου, καταγράφησαν και αναλύθηκαν με τη χρήση προγράμματος επεξεργασίας λογιστικών φύλλων (SpreadSheets) Excel της Microsoft. Έγινε σύγκριση των δεδομένων και ορισμένων δεικτών παραγωγικότητας και κόστους των εργαστηριακών εξετάσεων για τις δύο περιόδους της μελέτης, τόσο για το σύνολο των βιοχημικών εξετάσεων όσο και ανά είδος εξέτασης. Αποτελέσματα: το πλήθος των εργαστηριακών εξετάσεων στο Βιοχημικό Τμήμα που αφορούσαν σε ασθενείς των Τ.Ε.Ι το 2012 παρουσίασε σημαντική αύξηση κατά 43,7% σε σχέση με το 2008. Την μεγαλύτερη αύξηση σε απόλυτο αριθμό εμφάνισαν οι εξετάσεις που αφορούσαν στο βασικό βιοχημικό έλεγχο και στον προσδιορισμό των λιπιδίων ορού, ενώ την μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση εμφάνισαν οι εξετάσεις καρκινικών δεικτών. Όσον αφορά στο συνολικό κόστος των εξετάσεων του βιοχημικού εργαστηρίου που αφορούν σε ασθενείς Τ.Ε.Ι. προκύπτει ότι το 2012 υπήρξε σημαντική αύξησή του κατά 339894,01 ευρώ σε σχέση με το 2008 (ποσοστιαία αύξηση 54%). Ο βασικός βιοχημικός έλεγχος παρουσιάζει εκτός από το μεγαλύτερο πλήθος αναλύσεων και το υψηλότερο κόστος, ενώ είναι αξιοσημείωτη η αύξηση του κόστους που εμφάνισαν οι εξετάσεις των καρκινικών δεικτών σε σχέση με το 2008. Επίσης, το μέσο κόστος ανά ασθενή Τ.Ε.Ι. για το σύνολο των πραγματοποιηθέντων εργαστηριακών εξετάσεων εμφάνισε σημαντική αύξηση το 2012 σε σχέση με το 2008 (+7,58 ευρώ/ασθενή), ενώ η μέτρηση των καρκινικών δεικτών ήταν αυτή που εμφάνισε το μεγαλύτερο μέσο κόστος ανά ασθενή και ιδιαίτερα η εξέταση για το ειδικό προστατικό αντιγόνο ορού (PSA). Τέλος, ο αριθμός αναλύσεων για το σύνολο των εξετάσεων ανά απασχολούμενο για ένα έτος αυξήθηκε σημαντικά το 2012 σε σχέση με το 2008 (6.563,13 αναλύσεις περισσότερες για κάθε εργαζόμενο). Συμπεράσματα: η ζήτηση για εργαστηριακές εξετάσεις στο Βιοχημικό Τμήμα του Νοσοκομείου όσον αφορά σε ασθενείς των Τ.Ε.Ι. αυξήθηκε σημαντικά κατά την μετά-υφεσιακή περίοδο, επιβεβαιώνοντας την τάση που επικρατεί σε περιόδους οικονομικής κρίσης οι ασθενείς να στρέφονται προς το δημόσιο σύστημα υγείας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τόσο την οικονομική επιβάρυνση του Νοσοκομείου όσο και τη λειτουργική επιβάρυνση του Βιοχημικού Εργαστηρίου που θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στην παροχή των υπηρεσιών υγείας.