Γνώσεις, στάσεις και συμπεριφορές ασθενών σε σχέση με τη συμμετοχή στο κόστος σε ιατρικές υπηρεσίες και προϊόντα κατά την περίοδο οικονομικής κρίσης

Abstract

Η οικονομική κρίση οδήγησε την Ελλάδα σε περικοπές των δημόσιων δαπανών για την υγεία και αύξηση των ιδιωτικών, με μέτρα όπως οι αυξήσεις σε θεσμοθετημένες συμπληρωμές. Επιπρόσθετα μειώθηκε το βασικό πακέτο παροχών προς τον ασφαλισμένο πληθυσμό και τέθηκαν περιορισμοί στην πρόσβαση και χρήση των υπηρεσιών υγείας, όπως για παράδειγμα μέσω της αύξησης συμμετοχών σε φάρμακα και ιατρικές εξετάσεις, με παράλληλη μείωση του εύρους κάλυψης φαρμάκων και εξετάσεων. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η περιγραφή αντιλήψεων και γνώσεων, χρηστών του συστήματος υγείας, για τις αυξήσεις των συμμετοχών, η διερεύνηση των επιπτώσεων του μέτρου στον τρόπο που οι πολίτες χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες υγείας, και τη διερεύνηση συσχετίσεων μεταξύ των απαντήσεων τους και των κοινωνικο/δημογραφικών τους στοιχείων. Μεθοδολογία: Ο πληθυσμός της μελέτης ήταν πολίτες του Νομού Ηρακλείου της Κρήτης, με ασφαλιστική κάλυψη δημοσίου. Χρησιμοποιήθηκε αυτοσυμπληρούμενο δομημένο ερωτηματολόγιο με κλειστές ερωτήσεις, που διαμορφώθηκε για τις ανάγκες της μελέτης από ομάδα επιστημόνων του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το ερωτηματολόγιο ελέγχθηκε πιλοτικά για την διερεύνηση δυσκολιών στην συμπλήρωσή του, σε 20 άτομα, και για την αξιοπιστία του, με την μέθοδο ελέγχου-επανελέγχου, σε 30 άτομα. Το δείγμα που συμμετείχε ήταν δείγμα ευκολίας. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS19. Αποτελέσματα: Από τα 316 ερωτηματολόγια που απαντήθηκαν, 200 ήταν επαρκώς συμπληρωμένα ώστε να συμπεριληφθούν στην μελέτη. Η πλειοψηφία του δείγματος θεωρεί το ύψος των χρεώσεων μέτριο (47,9%). Το 58,3% πιστεύει ότι η εφαρμογή του μέτρου έχει αναγκάσει, αρκετά ή πολύ, κάποιους να πάνε στον ιδιωτικό τομέα (58,3%), ή να σκέφτεται δύο φορές πριν πάει στο γιατρό (58,58%). Οι περισσότεροι δεν πιστεύουν ότι τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν θα χρησιμοποιηθούν για να βελτιωθούν οι υπηρεσίες υγείας (78,2%). Η συντριπτική πλειοψηφία (93,3%) αναγνωρίζει ότι πρέπει να υπάρχουν εξαιρέσεις από το μέτρο τόσο για ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, όσο και για υπηρεσίες (84,4%). Περίπου τα μισά άτομα 54% είναι είναι πρόθυμα να καταβάλλουν ένα ποσό από το εισόδημά τους, αν ξέρουν ότι θα χρησιμοποιηθεί για την βελτίωση του συστήματος. Ένα ποσοστό 38,7% δήλωσε ότι πλήρωσε σε γιατρό συμβεβλημένο με τον ΕΟΠΥΥ. Ενδιαφέρον είναι ότι το 66,2% από τα άτομα αυτά, ανέφερε ότι το ποσό ήταν 10 ευρώ. Το δείγμα δεν έχει καλή γνώση των χρεώσεων. Το 64,8% δηλώνει ότι δεν γνωρίζει το ποσοστό για τα φάρμακα και το 73,9 % το ποσό για κάθε συνταγή. Λιγότερες γνώσεις έχουν οι νεαρότερες ηλικίες. Από τότε που εφαρμόστηκε το μέτρο, ένα ποσοστό 12,5%, δηλώνει ότι πήρε δανεικά για να καλύψει το κόστος για υπηρεσίες υγείας. Στατιστικά σημαντική σχέση βρέθηκε με άτομα χαμηλότερου εισοδήματος και χαμηλότερης εκπαίδευσης. Η συμμόρφωση με τις οδηγίες του γιατρού για τα φάρμακα είναι υψηλή (78%). Μεγαλύτερη συμμόρφωση δήλωσαν οι χρόνια πάσχοντες και μικρότερη τα άτομα χαμηλού εισοδήματος. Το 62,37% κάλυψε ολόκληρη την επίσκεψη ιδιωτικά για να μην ταλαιπωρηθεί. Τα άτομα αυτά είναι κυρίως άτομα υψηλότερου εισοδήματος και εκπαίδευσης. Τα άτομα με χαμηλότερο εισόδημα απευθύνθηκαν κυρίως στο νοσοκομείο και είναι εκείνα που δεν επισκέφθηκαν ιατρό όταν χρειάστηκε, δανείστηκαν χρήματα, ή σταμάτησαν να αγοράζουν φάρμακα. Συμπεράσματα: Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι ερωτηθέντες δεν είχαν καλές γνώσεις και είναι δύσπιστοι προς το μέτρο. Τα άτομα με υψηλότερα εισοδήματα έδειξαν να στρέφονται προς τις υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα και τα άτομα με χαμηλότερα εισοδήματα προς το Νοσοκομείο, ή την μη κάλυψη των αναγκών τους. Πρέπει να επισημανθεί ότι τα αποτελέσματα της παρούσης μελέτης προέρχονται από μικρό, μη αντιπροσωπευτικό δείγμα πληθυσμού και περαιτέρω μελέτη είναι απαραίτητη για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.