Οι συμπληρωμές (co-payments) στο ελληνικό σύστημα υγείας

Abstract

Εισαγωγή: Στις μέρες μας οι περισσότερες κυβερνήσεις συχνά δέχονται πίεση για περιορισμό στις δαπάνες υγείας, οι οποίες συνεχώς αυξάνονται και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να εμφανίζονται σημαντικά ελλείματα. Έτσι, οι χρήστες καλούνται να πληρώσουν κάποια τέλη υπό μορφή συμπληρωμών στα δημόσια συστήματα υγείας. Πρακτική που είναι παγκοσμίως διαδεδομένη, αλλά αποτελεί μία αμφιλεγόμενη πολιτική ελέγχου της κρίσης υπηρεσιών υγείας. Αυτά τα τέλη χρησιμοποιούνται κυρίως για να μειώσουν τη ζήτηση και έπειτα για να αντλήσουν επιπλέον οικονομικούς πόρους για το σύστημα φροντίδας υγείας. Η διεθνής βιβλιογραφία είναι πλούσια επί του θέματος με υποστηρικτές και πολέμιους, με σοβαρά επιχειρήματα υπέρ και κατά σχετικά με τη σκοπιμότητα και τις συνέπειες από την επιβολή συμπληρωμών. Σκοπός: Σκοπός της μελέτης είναι η διερεύνηση των απόψεων, στάσεων και της συμπεριφοράς των ασθενών αναφορικά με το μέτρο της πληρωμής συμμετοχών στο σύστημα υγείας, αλλά και η εκτίμηση του ύψους των συμμετοχών που καταβάλλουν. Η διερεύνηση δηλαδή του πως οι ασθενείς που προσφεύγουν στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας αντιλαμβάνονται τη συμμετοχή τους στο κόστος και μάλιστα υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης, τι ποσά δαπανούν, πώς κρίνουν το μέτρο και σε ποιο βαθμό αυτό αλλάζει τη συμπεριφορά τους, όσον αφορά τη χρήση αυτών των υπηρεσιών. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον Ιούνιο 2015 έως τον Αύγουστο 2015 στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Για την πραγματοποίηση της μελέτης, χρησιμοποιήθηκε δείγμα ευκολίας Ελλήνων πολιτών, στους οποίους διανέμονταν προς συμπλήρωση το ερωτηματολόγιο κατά την προσέλευσή τους σε ιδιωτικό διαγνωστικό κέντρο της Θεσσαλονίκης με σκοπό την χρήση των υπηρεσιών του. Συνολικά διανεμήθηκαν 220 ερωτηματολόγια εκ των οποίων επεστράφησαν 200 ερωτηματολόγια. Το σύνολο των ερωτηματολογίων που αποτέλεσε το δείγμα της έρευνας αντιστοιχεί σε ποσοστό ανταπόκρισης 90,9%. Αποτελέσματα: Από τη μελέτη που προηγήθηκε, φαίνεται ότι γενικά η επιβολή συμπληρωμών δεν έχει επηρεάσει τη χρήση των υπηρεσιών υγείας. Παρόλο που τα ποσά των συμπληρωμών για μια μερίδα πληθυσμού θεωρούνται υπερβολικά, ωστόσο για το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος της συγκεκριμένης μελέτης δεν αποτέλεσαν αποτρεπτικό παράγοντα για τη χρήση των υπηρεσιών υγείας. Μάλιστα η πλειοψηφία του δείγματος συμφώνησε στο ότι από τότε που αυξήθηκε το ποσό πληρωμών συνέχισε να πραγματοποιεί επισκέψεις σε ιατρούς δημοσίων υπηρεσιών υγείας χωρίς να σκεφτεί ότι θα πληρώσει. Ωστόσο οι περισσότεροι ασθενείς ζήτησαν από το γιατρό να μην γράψει κάποιο φάρμακο ή κάποια εξέταση γιατί σκέφτηκαν ότι θα πληρώσουν και δήλωσαν πως έχουν υπάρξει περιπτώσεις όπου ο γιατρός τους συνταγογράφησε φάρμακα τα οποία όμως δεν έλαβαν γιατί σκέφτηκαν ότι θα πληρώσουν, χωρίς όμως ποτέ να αγοράσουν κάποιο φάρμακο δίχως συνταγή γιατρού. Σημαντικό εύρημα της έρευνας, αποτελεί το γεγονός ότι οι περισσότεροι συμμετέχοντες (71%) με την εφαρμογή του μέτρου των πληρωμών και την αύξηση του ποσού συμμετοχής υποστήριξαν ότι περιόρισαν τις άσκοπες επισκέψεις στα εξωτερικά ιατρεία του Νοσοκομείου, επίσης υποστήριξαν ότι μείωσαν τη σπατάλη και την κατάχρηση των φαρμάκων, όσο και τις άσκοπες και αχρείαστες εργαστηριακές εξετάσεις σε ποσοστό 68% και 66,5% αντίστοιχα. Από την άλλη μεριά, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων σε ποσοστό 71% διαφώνησε με το γεγονός ότι με την εφαρμογή του μέτρου των πληρωμών ή την αύξηση του ποσού συμμετοχής τα χρήματα που εξοικονομούνται θα χρησιμοποιηθούν για την βελτίωση των υπηρεσιών υγείας. Το 91,5% του δείγματός της έρευνας δήλωσε ενήμερο για την καταβολή του ποσού των συμπληρωμών. Από τις συσχετίσεις που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ των δημογραφικών χαρακτηριστικών και κάποιων εξαρτημένων μεταβλητών, αρχικά, βρέθηκε ότι λιγότερο ικανοποιημένοι με τις υπηρεσίες υγείας εμφανίζονται οι άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες, τα πιο νεαρά άτομα σε σχέση με τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, οι συνταξιούχοι και οι άνεργοι σε σχέση με τους υπολοίπους και όσοι πάσχουν από κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας σε σχέση με όσους δεν πάσχουν. Επίσης, βρέθηκε ότι η αυτοεκτίμηση του ύψους της καταβολής των τελών δεν συσχετίζεται με κανέναν δημογραφικό παράγοντα. Τέλος, προέκυψε ότι με επιβολή τελών σε όλες τις υπηρεσίες υγείας λιγότερο συμφωνούν οι γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες και όσοι πάσχουν από κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας σε σχέση με όσους δεν πάσχουν. Συμπεράσματα: Από τα ευρήματα της παρούσας έρευνας προκύπτει το γεγονός ότι η εφαρμογή του μέτρου των συμπληρωμών στο δημόσιο σύστημα υγείας της Ελλάδας δεν φαίνεται να αποτελεί εμπόδιο στη χρήση των υπηρεσιών υγείας. Αυτό το μέτρο αν και παρουσιάζει αρκετές προοπτικές για βελτίωση των συνθηκών στον τομέα της υγείας, ωστόσο είναι αναγκαία η προσεκτική εφαρμογή του και η ακόμα προσεκτικότερη διάρθρωσή του.