Διερεύνηση της στάσης του νοσηλευτικού προσωπικού στη φροντίδα ασθενών με νόσο τελικού σταδίου και στο θάνατο

Abstract

Εισαγωγή: Οι νοσηλευτές έρχονται αντιμέτωποι σε καθημερινή βάση στο χώρο του νοσοκομείου με την αρρώστια, τον πόνο και το θάνατο. Έρευνες έχουν δείξει ότι η στάση απέναντι στο θάνατο επηρεάζει τη συμπεριφορά τους απέναντι στους ασθενείς που πεθαίνουν και τους συγγενείς που θρηνούν, καθώς επηρεάζεται ανάλογα και η ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν. Σκοπός: H παρούσα διατριβή αποσκοπεί να μελετήσει τις στάσεις του νοσηλευτικού προσωπικού έναντι των ασθενών τελικού σταδίου και έναντι του θανάτου γενικότερα. Υλικό- Μέθοδος: Πρόκειται για μια αναλυτική συγχρονική έρευνα (cross-sectional analytical study) που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστημιακό ΓΝ Λάρισας και ΓΝ «Κουτλιμπάνειο» Λάρισας σε διάρκεια τετραμήνου το 2012. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ανώνυμο αυτοσυμπληρούμενο ερωτηματολόγιο, το πρώτο μέρος του οποίου περιέχει ερωτήσεις καταγραφής κοινωνικο-δημογραφικών στοιχείων, ενώ το δεύτερο μέρος περιλάμβανε τα εξής ερωτηματολόγια: α) Επαγγελματική Εξουθένωση (Maslach Burnout Inventory-MBI) που περιέχει 21 ερωτήσεις. β) Στάση απέναντι στο Θάνατο (Death Attitude Profile-Revised DAP-R) που περιέχει 32 ερωτήσεις. γ) Ικανότητα Επαγγελματιών Υγείας (Novice to Expert Scale) που περιέχει 5 ερωτήσεις Η ανάλυση των δεδομένων της μελέτης πραγματοποιήθηκε με στατιστικές μεθόδους της περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής. Για τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το Στατιστικό Πακέτο SPSS (version 19). Αποτελέσματα: Από τους 107 ερωτηθέντες το 91,6% ήταν γυναίκες, ενώ η πλειοψηφία ήταν έγγαμοι (60,7%) με παιδιά (61,7%), στις ηλικιακές ομάδες 31-40 και άνω των 40 ετών (40%). Η μέση τιμή της προϋπηρεσία τους ήταν τα 13,34 έτη με ποσοστό 76,6% του δείγματος να είναι κλινικοί νοσηλευτές, απόφοιτοι Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (69,2%). Οι νοσηλευτές μεγαλύτερης ηλικίας βρέθηκαν να έχουν εντονότερο φόβο θανάτου από αυτούς νεότερης ηλικίας, ενώ αυτοί με υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης και υψηλότερη θέση στο χώρο εργασίας (προϊστάμενοι) αποδέχονται περισσότερο το θάνατο. Οι νοσηλευτές που εργάζονταν σε ογκολογική κλινική παρουσίαζαν μεγαλύτερο «φόβο θανάτου» συγκριτικά με αυτούς που εργάζονταν στο ΤΕΠ, ενώ αυτοί που έρχονταν σε επαφή με ασθενείς που πεθαίνουν συχνά, αποδέχονταν περισσότερο το θάνατο συγκριτικά με τους νοσηλευτές που δεν είχαν καμιά επαφή με ασθενείς που πεθαίνουν. Επίσης, οι νοσηλευτές που έρχονταν σε επαφή με μεγαλύτερο αριθμό ασθενών που πεθαίνουν παρουσίαζαν μικρότερο «φόβο θανάτου» και τον αποδέχονταν σε μεγαλύτερο βαθμό. Οι νοσηλευτές που δεν έχουν λάβει συγκεκριμένη εκπαίδευση γύρω από το θάνατο έχουν υψηλότερη μέση τιμή στην κλίμακα «διαφυγή». Αναφορικά με την επαγγελματική εξουθένωση του δείγματος, κυμάνθηκε σε μέτρια επίπεδα. Η υποκλίμακα «φόβος θανάτου» βρέθηκε να σχετίζεται με μια ασθενή αρνητική γραμμική συσχέτιση με την υποκλίμακα "απρόσωπη φροντίδα" (r=-0.249, p=0.010), ενώ η υποκλίμακα «αποφυγή θανάτου» παρουσίασε μια ασθενή αρνητική συσχέτιση με τη συναισθηματική εξάντληση (r=-.268 p=0.005), αλλά και με την "απρόσωπη φροντίδα" (r=-0.317 p=0.001). Συμπεράσματα: Οι παράγοντες που φάνηκαν να διαμορφώνουν τη στάση του νοσηλευτικού προσωπικού απέναντι στο θάνατο ήταν η ηλικία, η οικογενειακή κατάσταση, το επίπεδο εκπαίδευσης, η θέση και το τμήμα εργασίας, καθώς και η επαγγελματική εμπειρία. Εφόσον η στάση απέναντι στο θάνατο επηρεάζει τη σωματική και ψυχική υγεία των νοσηλευτών, αλλά και την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας, μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να εστιαστούν στην περεταίρω διερεύνησή της.