Εφαρμοσμένη ψυχιατρική δεοντολογία
Επιτομή
Τα δεοντολογικά θέματα που πραγματεύονται οι κώδικες ψυχιατρικής δεοντολογίας μπορούν αδρά να ταξινομηθούν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: τις υποχρεώσεις του ψυχιάτρου προς τους ασθενείς, τις υποχρεώσεις προς την ψυχιατρική κοινότητα και τις υποχρεώσεις προς την κοινωνία. Σε κάθε κατηγορία υπάρχουν γενικά θέματα που είναι κοινά σε όλες τις ιατρικές ειδικότητες με πρόσθετες ψυχιατρικές πτυχές, τα ειδικά ψυχιατρικά θέματα και οι σύγχρονες βιοηθικές προκλήσεις. Σκοπός της μελέτης είναι η σύνοψη και κλινική ανάλυση των δεοντολογικών θεμάτων όπως προσεγγίζονται από τους σημαντικούς διεθνώς αποδεκτούς κώδικες ψυχιατρικής δεοντολογίας.
Σε ότι αφορά τις υποχρεώσεις του ψυχιάτρου προς τον ασθενή οι κώδικες εστιάζουν στην υποχρέωση αγαθοπραξίας, μη-βλάβης, αυτονομίας του ασθενούς, δικαιοσύνης με την έννοια της ισότιμης πρόσβασης, ορίων της θεραπευτικής σχέσης, εγκυρότητας της συγκατάθεσης, υποχρεωτικότητας θεραπείας του μη-αυτόνομου ασθενούς στο νοσοκομείο και στην κοινότητα, ιατρικό απόρρητο και περιπτώσεις άρσης αυτού, συνεργασία με συγγενείς και με τη διεπαγγελματική ομάδα, σύγκρουση συμφερόντων. Σύγχρονα και ειδικά θέματα είναι η ευθανασία και η υποβοηθούμενη αυτοκτονία, η επιλογή φύλου στην αναπαραγωγική διαδικασία, οι ΛΟΑΤΚΙ ασθενείς, οι επείγουσες ψυχιατρικές καταστάσεις, η δεοντολογία στη δικανική ψυχιατρική και στην ψυχιατρική στις φυλακές, η διασυνδετική ψυχιατρική και η ψυχιατρική των εξαρτήσεων, ο ανήλικος ασθενής, ο ηλεκτρονικός φάκελος ασθενούς.
Σε ότι αφορά τις υποχρεώσεις προς την ψυχιατρική κοινότητα τα σημαντικότερα θέματα είναι η επιστημονική επάρκεια του ψυχιάτρου, η υποχρέωση για ανάπτυξη της ψυχιατρικής, οι κανόνες της ψυχιατρικής έρευνας, η εκπαίδευση φοιτητών και ειδικευομένων, η δια βίου εκπαίδευση του ψυχιάτρου, οι υποχρεώσεις προς συναδέλφους, η συνεργασία με συναδέλφους, η υγεία του ψυχιάτρου.
Σε ότι αφορά τις υποχρεώσεις προς την κοινωνία, τα σημαντικότερα θέματα είναι η αποφυγή διακρίσεων, τα δικαιώματα του ασθενούς, η ισότιμη πρόσβαση, η αντιμετώπιση του στίγματος που επηρεάζει την προσβασιμότητα και την έκβαση, η υποχρέωση για κοινωνική προσφορά, η συμβολή στη δημόσια ψυχική υγεία, η συμπεριφορά στα μήντια, η υποχρέωση για διάδοση της ψυχιατρικής γνώσης. Σύγχρονα και ειδικά θέματα είναι η άσκηση τηλεψυχιατρικής, η συμπεριφορά στα κοινωνικά δίκτυα, η διαπολιτισμική ψυχιατρική, οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες προσφύγων και αιτητών ασύλου, η αποφυγή εργαλειοποίησης της ψυχιατρικής για πολιτικούς λόγους.
Συμπερασματικά η γνώση και τήρηση και εξέλιξη των δεοντολογικών κανόνων είναι απαραίτητη για τη σωστή άσκηση της ψυχιατρικής και την επίτευξη του κύριου στόχου της, που είναι η υγεία και ευημερία του ασθενούς αλλά και της κοινωνίας μέσα από την προαγωγή της δημόσιας ψυχικής υγείας. Η εκπαίδευση στην ψυχιατρική δεοντολογία, είναι καθοριστικός παράγοντας αύξησης της ποιότητας των υπηρεσιών ψυχικής υγείας που έχει ανάγκη ο ψυχικά πάσχοντας.