Παράγοντες επαγγελματικής ικανοποίησης, ο ρόλος των προσδοκιών και της παρακίνησης στον άνεργο πληθυσμό της Κύπρου

Abstract

Σύμφωνα με τον Locke (1969) επαγγελματική ικανοποίηση ορίζεται ως η ευχάριστη συναισθηματική κατάσταση η οποία απορρέει από την εκτέλεση και αξιολόγηση της εργασίας του ατόμου, όταν αυτή ολοκληρώνεται με επιτυχία ή επιτρέπει την πραγματοποίηση των επαγγελματικών του αξιών. Η επαγγελματική ικανοποίηση προσδιορίζεται από το συνδυασμό ψυχολογικών, φυσιολογικών και περιβαλλοντικών συνθήκων, οι οποίες συντείνουν στο να θεωρεί το άτομο ότι είναι πραγματικά ικανοποιημένο από την δουλειά του (Hoppock, 1935). Τη σημαντικότητα της εργασιακής ικανοποίησης και κατ’ επέκταση της αυτοεκπλήρωσης έρχεται να ενισχύσει η θεωρία της ιεράρχησης των ανθρώπινων αναγκών του Maslow (1954). Συνέχεια της θεωρίας της ιεράρχησης των αναγκών τοποθετείται η Θεωρία των παραγόντων Παρακίνησης και Υγιεινής του Frederick Herzberg, επιδιώκοντας να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους οι εργαζόμενοι νιώθουν ευχαρίστηση και πάθος για την εργασία τους επιδρώντας θετικά στο παραγωγικό τους αποτέλεσμα, καθώς και τους λόγους που οδηγούν σε δυσμενή αποτελέσματα και ως επακόλουθο της δυσαρέσκειας από την εργασία τους. Σε αντίθεση με τις θεωρίες υποκίνησης του Maslow και του Herzberg, ο Victor Vroom το 1964 μέσα από τη θεωρία των προσδοκιών έρχεται να περιγράψει τη διαδικασία παρακίνησης των εργαζομένων και το τρόπο που επιτυγχάνεται μέσα από τρεις βασικές υποθέσεις (Vroom, 1964). Η πρώτη υπόθεση εξετάζει κατά πόσο το επίπεδο απόδοσης των εργαζομένων ή συνολικά η θέση εργασίας τους συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με τις εσωτερικές και εξωτερικές ανταμοιβές. Δεύτερη υπόθεση σύμφωνα με τη θεωρία του Vroom αποτελεί η διερεύνηση από τον ίδιο τον εργαζόμενο κατά πόσο είναι ικανός να ανελιχθεί στο προσδοκώμενο για τον ίδιο επίπεδο απόδοσης του στο εσωτερικό περιβάλλον της εργασίας του και η τρίτη υπόθεση εστιάζεται σε μια εσωτερική διεργασία αξιολόγησης της σημαντικότητας των ανταμοιβών για τον εργαζόμενο, δηλαδή κατά πόσο οι ανταμοιβές αυτές αξίζουν για τον ίδιο (Vroom, 1964). Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η εξέταση των παραγόντων που επηρεάζουν άτομα σε παραγωγικές κυρίως ηλικίες να διεκδικήσουν θέσεις εργασίας αλλά και να διατηρήσουν το ενδιαφέρον τους σε αυτές, τη στιγμή που υπάρχουν θέσεις εργασίας διαθέσιμες, αδρανές εργατικό δυναμικό και εργαζόμενοι οι οποίοι αναζητούν καλύτερη εργασία. Πώς δηλαδή, οι παράγοντες της εργασιακής ικανοποίησης, ο ρόλος τον προσδοκιών και η παρακίνηση επηρεάζουν την επιλογή και την παραμονή σε μια θέση εργασία. Στα πλαίσια της παρούσας έρευνας μελετήθηκαν οι παράγοντες της επαγγελματικής ικανοποίησης και οι συνιστώσες που περιλαμβάνει σε βολικό δείγμα 105 ανέργων με ποσοτική μεθοδολογία μέσω διαδικτυακής συμπλήρωσης ερωτηματολογίου. Για τριγωνοποίηση των αποτελεσμάτων έγινε συνδυασμός με ποιοτική μεθοδολογία μέσω συνεντεύξεων σε 5 άνεργους. Τα αποτελέσματα της παρούσας εργασίας καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι σημαντικότεροι προσδιοριστικοί για την επιλογή μιας θέσης εργασίας συγκεντρώνονται κυρίως στην αλληλεπίδραση μεταξύ περιβαλλοντικών παραγόντων της εργασίας και ατομικών παραγόντων, παρακινώντας το άτομο να εμπλακεί περισσότερο, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό μεταξύ άλλων στην συναισθηματική προσαρμογή η οποία παρουσιάζει ισχυρή σχέση με την επαγγελματική ικανοποίηση. Τέλος, οι προσδοκίες και η παρακίνηση των ατόμων ενδυναμώνουν την επιλογή μιας θέσης εργασίας αλλά και την παραμονή του ατόμου σε αυτή ενισχύοντας την επαγγελματική ικανοποίηση που αισθάνεται το άτομο.