Ποιοτική μελέτη διερεύνησης των γνώσεων και των στάσεων επαγγελματιών υγείας εργαζόμενων στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και λοιπων σημαντικών δρώντων, σχετικά με τη διεύρυνση των επαγγελματικών ρόλων των νοσηλευτών
Επιτομή
Εισαγωγή: Τα συστήματα Υγείας διεθνώς καλούνται να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση παροχής υγειονομικών υπηρεσιών, εξαιτίας της πολυνοσηρότητας και των χρονίων νοσημάτων και ταυτόχρονα να ικανοποιήσουν το καθολικό αίτημα για ισότιμη πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου ποιότητας υπηρεσίες, με μειωμένους πόρους υλικούς αλλά και ανθρώπινους. Μία από τις πολιτικές που εφαρμόζονται διεθνώς για τη βελτίωση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας του υπάρχοντος προσωπικού υγείας είναι η διεύρυνση του πεδίου νοσηλευτικής πρακτικής και η επέκταση του νοσηλευτικού ρόλου.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας ποιοτικής μελέτης είναι η διερεύνηση των απόψεων εργαζόμενων σε μονάδες ΠΦΥ αλλά και άλλων σημαντικών stakeholders του χώρου , όπως το εκπαιδευτικό προσωπικό Νοσηλευτικών Σχολών σχετικά με το ρόλο των νοσηλευτών στην ΠΦΥ και το ενδεχόμενο της διεύρυνσής του.
Μεθοδολογία: Πραγματοποιήθηκε βιβλιογραφική ανασκόπηση με σκοπό την αποτύπωση της παρούσας κατάστασης ποιοτικής και ποσοτικής σύστασης του ανθρώπινου δυναμικού και των υποδομών της ΠΦΥ στην Ελλάδα και μια χαρτογράφηση των παρεχόμενων υπηρεσιών, η περιγραφή του περιεχομένου των διευρυμένων ρόλων των νοσηλευτών διεθνώς και στην Ελλάδα. Επιπρόσθετα πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα με ημιδομημένες συνεντεύξεις ανοιχτού τύπου, με νοσηλευτές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και γιατρούς εργαζόμενους σε δομές ΠΦΥ του νομού Χανίων καθώς και καθηγητές Πανεπιστημίου που επιλέχθηκαν με τη μέθοδο Δειγματοληψίας τυπικής περίπτωσης. Η ανάλυση δεδομένων έγινε με τη μέθοδο θεματικής ανάλυσης με ανοικτή κωδικοποίηση χωρίς τη χρήση κάποιου λογισμικού προγράμματος.
Αποτελέσματα: Η ΠΦΥ στην Ελλάδα παρουσιάζει αρκετές στρεβλώσεις και δυσλειτουργίες οργανωτικές και δομικές και ο ρόλος του νοσηλευτή με βάση τα επαγγελματικά του δικαιώματα είναι πολύ περιορισμένος παρά το ικανοποιητικό επίπεδο σπουδών, Ωστόσο αν και ο όρος «διευρυμένοι νοσηλευτικοί ρόλοι» δεν ήταν οικείος στους συμμετέχοντες , φαίνεται να εφαρμόζονται κάποιοι τέτοιοι ρόλοι στην πράξη άτυπα και περιστασιακά ανάλογα με τα λειτουργικά και δομικά χαρακτηριστικά κάθε Δομής. Η στάση των συμμετεχόντων σε μια θεσμοθετημένη και καθολική διεύρυνση της νοσηλευτικής πρακτικής στην ΠΦΥ είναι ισχυρά θετική κυρίως για τη λήψη ιστορικού, την παρακολούθηση χρονίως πασχόντων, την αξιολόγηση αναγκών, την ενημέρωση και εκπαίδευση ασθενών και οικείων-συγγενών, την κατ’ οίκον φροντίδα, την πρόληψη και προαγωγή υγείας ,την ενημέρωση ιατρικού φακέλου, αλλά και την αξιολόγηση εξετάσεων, παραπομπή και κλινική εξέταση με την προϋπόθεση να υπάρξει ανάλογη νομοθετική κάλυψη, εκπαίδευση, διεπιστημονική συνεργασία ,υποστήριξη και επάρκεια προσωπικού. Διχογνωμία παρουσιάστηκε ως προς το δικαίωμα της νοσηλευτικής συνταγογράφησης . Τα σημαντικότερα κίνητρα των νοσηλευτών για την ανάληψη τέτοιων ρόλων ήταν η προσφορά καλύτερων υπηρεσιών υγείας στους ασθενείς και η βελτίωση της πρόσβασης , η αναγνώριση του έργου του νοσηλευτή και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων του ,ενώ ως δευτερεύοντα αναφέρθηκαν οι οικονομικές απολαβές έμμεσες ή άμεσες και η δυνατότητα εξέλιξης στην εργασία.
Συμπεράσματα: Η ΠΦΥ αποτέλεσε το πρώτο πεδίο παροχής φροντίδας που σε παγκόσμιο επίπεδο εφαρμόστηκαν διευρυμένοι νοσηλευτικοί ρόλοι. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης και σε σύγκριση με τα αποτελέσματα άλλων ελληνικών μελετών φαίνεται ότι η ΠΦΥ και στην Ελλάδα είναι πιο «ώριμη» και πρόσφορη για μια τέτοια αλλαγή με την κατάλληλη οργάνωση και υποστήριξη θεσμική και εκπαιδευτική.