Τα ενεργειακά αποθέματα της χαλέπιου πεύκης Pinus halepensis Mill. ως δείκτες περιβαλλοντικής καταπόνησης

Abstract

Η χαλέπιος πεύκη – Pinus halepensis Mill. απαντάται σε περιοχές που υπόκεινται σε εποχιακό έλλειμμα νερού. Παρά τους μηχανισμούς αντοχής στην ξηρασία και την φαινοτυπική πλαστικότητα του είδους αυτού, είναι μεταξύ των φυτικών ειδών που μπορεί να οδηγηθεί σε απονέρωση σε συνθήκες παρατεταμένης ξηρασίας. Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής είναι η διερεύνηση της επίδρασης της αυξανόμενης ξηρασίας στα ενεργειακά αποθέματα της πριν το όριο της απονέκρωση.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα κύρια ερευνητικά ερωτήματα που καλείται η παρούσα μεταπτυχιακή μελέτη να απαντήσει είναι τα εξής. Α) Πως επιδρά η ξηρασία στα ενεργειακά αποθέματα της χαλέπιου πεύκης στα φύλλα, βλαστό, κλαδιά, φλοίωμα και ρίζες; Β) Αυξάνεται η ζήτηση των ενεργειακών αποθεμάτων, καταναλώνονται και το φυτό οδηγείται στην απονέκρωση ή μειώνεται η ζήτηση λόγω μειωμένης μεριστωματικής δραστηριότητας και προκαλείται συσσώρευση τους; Τέλος, διερευνάται η ωσμωτική προσαρμογή των ιστών της χαλέπιου πεύκης σε συνθήκες ξηρασίας.

Για την επίτευξη του σκοπού της μεταπτυχιακής διατριβής, έγινε εκτεταμένη βιβλιογραφική ανασκόπηση των τελευταίων 15 χρόνων πάνω στην μεταβολή των ενεργειακών αποθεμάτων της πεύκης κατά την ξηρασία. Επίσης, εξετάστηκαν πειραματικά δεδομένα από δημοσιευμένες εργασίες και από πειραματικά δεδομένα. Τα πειραματικά δεδομένα που προέκυψαν από δειγματοληψία φύλλων, βλαστών, κλαδιών, φλοιώματος και ριζών της χαλέπιου πεύκης σε βιότοπους με διαφορετική διαθεσιμότητα εδαφικής υγρασίας στην Ελλάδα και στην Γαλλία. Τα δεδομένα αναλύθηκαν στατιστικώς και έγιναν γραμμικές συσχετίσεις συσχετίσεις μεταξύ των ενεργειακών αποθεμάτων των διαφόρων ιστών και του υδατικού δυναμικού των πεύκων του εκάστοτε βιότοπου για την άνοιξη και το καλοκαίρι..

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η ζήτηση των ενεργειακών αποθεμάτων δεν αυξάνεται λόγω ξηρασίας. Η πλειονότητα των ενεργειακών αποθεμάτων στους ιστούς των δέντρων δεν είχε στατιστικώς σημαντική αλλαγή όσο αυξανόταν η ξηρασία. Όμως στα κλαδιά των δέντρων ( για το φλοίωμα της άνοιξης και το ξύλωμα του καλοκαιριού) εντοπίστηκε συσσώρευση ενεργειακών αποθεμάτων, φαινόμενο που είχε παρατηρηθεί και από άλλους μελετητές. Συνεπώς, η υδατική καταπόνηση φαίνεται να επηρεάζει πρώτα την μεριστωματική αύξηση των φυτών και στη συνέχεια τα ενεργειακά αποθέματα σύμφωνα με την βιβλιογραφική ανασκόπηση και τα αποτελέσματά μας. Πτωτική τάση παρουσιάστηκε στα σάκχαρα των βελονών και στο άμυλο του φλοιώματος κατά την καλοκαιρινή δειγματοληψία, γεγονός που δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να επίδρασε η ξηρασία απευθείας στον ρυθμό της φωτοσύνθεσης. Αποτελεί δε ερώτημα για περαιτέρω διερεύνηση αν η αύξηση της αναλογίας σακχάρων προς άμυλο που εντοπίστηκε σε όλους τους ιστούς συμβαίνει λόγω της υδρόλυσης του αμύλου ως αποτέλεσμα του μηχανισμού της ωσμωτικής προσαρμογής στην ξηρασία.