Μια κοινωνιολογική προσέγγιση των διαδικασιών ισοπέδωσης της Κυπριακής Ελληνικής στην περιοχή των Κοκκινοχωρίων

Abstract

Ως μη πρότυπη ποικιλία, η Κυπριακή Ελληνική (ΚΕ) υφίσταται διαδικασίες δημιουργίας κοινής για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, η επιστημονική ενασχόληση με το φαινόμενο προέκυψε μόλις στα τέλη του 20ου αι., κατά τη διάρκεια του οποίου η έρευνα στο πεδίο της γλωσσικής ποικιλότητας επικεντρώθηκε στις περιφερειακές κοινές, ώστε να περιγράψει τις διαδικασίες που χαρακτηρίζουν το φαινόμενο. Η ισοπέδωση ως μια βασική διαδικασία στη δημιουργίας κοινής συμβαίνει σε δυο επίπεδα σε ό,τι αφορά την ΚΕ: ισοπέδωση που ευθύνεται για τη σύγκλιση της ΚΕ με την πρότυπη νέα ελληνική και ισοπέδωση που ευθύνεται για τη σύγκλιση των υποποικιλιών της ΚΕ ως προς την κοινή ΚΕ.

Η παρούσα μικρής κλίμακας έρευνα εξετάζει τη φωνολογική ισοπέδωση της υποποικιλίας των Κοκκινοχωρίων. Η γλωσσική χρήση εξετάστηκε με τη μέτρηση της χρήσης ανταγωνιστικών μεταβλητών, δηλαδή τοπικών πραγματώσεων και πραγματώσεων της κοινής ΚΕ στα ακόλουθα: α. πραγματώσεις συμπλεγμάτων [θc] [pc] [fc] ως [cː]· β. πλήρης αφομοίωση του /s/στο εξακολουθητικό /m/ που ακολουθεί, με αποτέλεσμα το διπλό [mː]· γ. τροπή του /θ/και /f/ σε /x/ (το οποίο πραγματώνεται ενίοτε ως [h]) πριν από φωνήεν· δ. ηχηροποίηση του /x/ με αποτέλεσμα το [ɣ] πριν από /ɾ/· ε. τροπή του/ð/ σε /ɣ/ (το οποίο πραγματώνεται ως [ɣ] ή [ʝ]) πριν από οπίσθιο (/o/) και πρόσθιο φωνήεν (/e/ /i/). Στοχευμένες συνεντεύξεις λήφθηκαν από 89 γηγενείς κατοίκους των Κοκκινοχωρίων που είναι φυσικοί/ές ομιλητές/τριες της ΚΕ. Τα δεδομένα χωρίστηκαν σε δυο ομάδες, την Ομάδα Α, στην οποία εμπίπτουν οι ομιλητές/τριες που δεν έδωσαν καμιά τοπική πραγμάτωση, και την Ομάδα Β στην οποία εμπίπτουν οι ομιλητές/τριες με ελάχιστη χρήση τοπικών μεταβλητών. Τα δεδομένα της Ομάδας Α έτυχαν κοινωνιογλωσσικής επεξεργασίας ως προς το φύλο, την ηλικία και την βαθμίδα εκπαίδευσης. Τα δεδομένα έδειξαν ότι οι πραγματώσεις της κοινής ΚΕ υπερισχύουν σε άτομα με ψηλή μόρφωση και σε γυναίκες δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η μελέτη συνέκρινε τη γλωσσική χρήση σε δύο κοινότητες, τη Δερύνεια και το Λιοπέτρι. Τα ευρήματα δεικνύουν ποικιλότητα αντί για ομοιογένεια στην γλωσσική χρήση των Κοκκινοχωρίων. Ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα αναλύθηκαν υπό το πρίσμα σύγχρονης έρευνας στην ισοπέδωση, η οποία λαμβάνει υπόψη κοινωνικούς, ψυχογλωσσικούς και γνωστικούς παράγοντες στα πλαίσια του παραδείγματος της διάχυσης και μετάδοσης που διέπουν τη γλωσσική αλλαγή.