Μελέτη των απόψεων των εφήβων μαθητών σχετικά με το περιεχόμενο των ενημερώσεων στο Facebook και τις ψηφιακές τους δεξιότητες

Abstract

Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης εξελίσσονται στο κυριότερο μέσο ενημέρωσης και επικοινωνίας, ιδιαίτερα για τις νεαρές ηλικίες. Οι χρήστες αξιοποιούν τις πληροφορίες που διαβάζουν για να διαμορφώσουν άποψη, αλλά ταυτόχρονα επηρεάζουν και τις απόψεις των άλλων χρηστών μέσα από το περιεχόμενο που δημοσιεύουν και οι ίδιοι. Πρόκειται για μια διαδικασία αμφίδρομη, όπως ακριβώς συμβαίνει και στις πραγματικές κοινότητες. Η ιδιαιτερότητα των ψηφιακών κοινοτήτων έγκειται στην αποφασιστική επίδραση των αλγορίθμων κατάταξης στο περιεχόμενο που εμφανίζεται στους χρήστες, αλλά και το γεγονός ότι οι αλγόριθμοι αυτοί λειτουργούν στο παρασκήνιο. Οι αλγόριθμοι κατάταξης επιμελούνται την πληροφορία που φτάνει στους χρήστες, επιλέγουν, κατηγοριοποιήσουν και ταξινομούν με κριτήρια και μεθόδους που είναι αδιαφανή για τον τελικό χρήστη. Στο πλαίσιο της παρούσης μεταπτυχιακής διατριβής σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε έρευνα σε μαθητές Λυκείου σχετικά με τις αντιλήψεις τους για την επίδραση του αλγορίθμου κατάταξης που εφαρμόζεται στη ροή ειδήσεων (News Feed) του Facebook. Σκοπός της έρευνας είναι να καταγράψει τον τρόπο με τον οποίο οι έφηβοι χρήστες αντιλαμβάνονται την επίδραση του αλγορίθμου στο περιεχόμενο της αρχικής τους σελίδας, αλλά και το βαθμό στον οποίο διαμορφώνουν και εφαρμόζουν πρακτικές για να επηρεάσουν τη λειτουργία του. Οι αντιλήψεις αυτές είναι διαισθητικές και βασίζονται στην αλληλεπίδραση με το ψηφιακό περιβάλλον. Στόχος της έρευνας είναι επίσης να διερευνήσει τη σχέση ανάμεσα στις αντιλήψεις αυτές και τον ψηφιακό γραμματισμό. Η έρευνα έδειξε ότι οι απόψεις των συμμετεχόντων ποικίλουν. Η μεγάλη πλειοψηφία αντιλαμβάνεται ότι εφαρμόζεται από το σύστημα μία διαδικασία φιλτραρίσματος και κατάταξης. Εντούτοις, αρκετοί από αυτούς δεν προβληματίζονται για την επίδραση που ασκεί ο αλγόριθμος στο περιεχόμενο, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό αντιλαμβάνεται την προσαρμογή του περιεχομένου στα ενδιαφέροντά και τις συνήθειές τους, ως ένδειξη για το ότι οι ίδιοι διαμορφώνουν το περιεχόμενο της αρχικής τους σελίδας. Οι απόψεις αυτές δείχνουν ότι σε μεγάλο βαθμό οι έφηβοι μαθητές δεν κατανοούν τα θέματα της ροής και διαχείρισης της πληροφορίας στα ψηφιακά μέσα. Στο ζήτημα αυτό, ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι σημαντικός ώστε να καλλιεργήσει τις δεξιότητες και τις στάσεις εκείνες που θα τους επιτρέψουν να διαχειρίζονται την πληροφορία και να διαμορφώνουν το περιβάλλον αλληλεπίδρασής τους με τα ψηφιακά μέσα.