Η επίδραση της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης στα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης (a) στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες: Συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση

Abstract

Η μετάβαση στην εμμηνόπαυση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου (ΚΑΝ). Η λιποπρωτεΐνη (a) [Lap(a)], ένας ανεξάρτητος παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου, πιθανά να αποτελεί έναν από τους παθογενετικούς μηχανισμούς για τη σχέση εμμηνόπαυσης και ΚΑΝ. Μερικές, αλλά όχι όλες οι μελέτες, καταδεικνύουν μία πιθανή μείωση των επιπέδων της Lp(a) με τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (ΘΟΥ) και την τιμπολόνη, αν και τα στοιχεία είναι αντικρουόμενα.

Σκοπός: Συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση της επίδρασης ΘΟΥ και της τιμπολόνης στα επίπεδα της Lap(a) πλάσματος στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Υλικό και μέθοδος: Αναζήτηση τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών στις βάσεις δεδομένων Medline, Scopus, EMBASE και Cochrane, αναφορικά με την επίδραση της ΘΟΥ και της τιμπολόνης στα επίπεδα της Lp(a) πλάσματος στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες (δημοσιευμένες μέχρι το Φεβρουάριο του 2016).

Αποτελέσματα: Συζευγμένο οιστρογόνο (CEE) χορηγήθηκε σε 14 μελέτες, από του στόματος 17β-οιστραδιόλη σε 24 μελέτες, διαδερμική 17β-οιστραδιόλη σε 13 μελέτες, βαλερική οιστραδιόλη σε 7 μελέτες, ενδορρινική οιστραδιόλη σε μία μελέτη, οιστραδιόλη σε μορφή εμφυτεύματο σε μία μελέτη και τιμπολόνη σε 10 μελέτες. Σε 24 μελέτες έγινε σύγκριση της ΘΟΥ με εικονικό φάρμακο ή μη-θεραπεία (34 ζεύγη συγκρίσεων). Η ΘΟΥ προκαλεί σημαντική μείωση των συγκεντρώσεων της Lp(a) σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο ή τη μη-θεραπεία [μέση απόλυτη διαφορά μετά τη ΘΟΥ: -4,41 mg/dl, 95% διάστημα εμπιστοσύνης (ΔΕ): -2,82 έως -5,44, p<0,0001], με σημαντική ετερογένεια μεταξύ των μελετών (x2=157, df=33, I2=79%), χωρίς σφάλμα δημοσίευσης. Η μέση σχετική διαφορά (%) ήταν -20,35% (95% ΔΕ: -25,33% έως -15,37%, p<0,0001), με σημαντική ετερογένεια μεταξύ των μελετών (x2=2245, df=33, I2=98,5%), χωρίς σφάλμα δημοσίευσης. Σε 7 μελέτες χρησιμοποιήθηκε η τιμπολόνη, η οποία προκαλεί μη στατιστικά σημαντική μείωση των συγκεντρώσεων της Lp(a) σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο ή τη μη-θεραπεία (μέση απόλυτη διαφορά: -12,24 mg/dl, 95% ΔΕ: -25,51 έως 1,03, p=0.071), με σημαντική ετερογένεια μεταξύ των μελετών (x2=48, df=6, I2=87,4%) χωρίς σφάλμα δημοσίευσης. Η μέση σχετική διαφορά (%) των συγκεντρώσεων ήταν -23,84% (95% ΔΕ: -63,43% έως 15,74%, p=0,238), με σημαντική ετερογένεια μεταξύ των μελετών (x2=465, df=6, I2=98,7%), χωρίς σφάλμα δημοσίευσης. Δεν βρέθηκε διαφορά μεταξύ ΘΟΥ και τιμπολόνης. Σχετικά με την οδό χορήγησης, το p.o. οιστρογόνο προκαλεί σημαντικά μεγαλύτερη μείωση των συγκεντρώσεων της Lp(a) σε σύγκριση με το διαδερμικό οιστρογόνο (μέση απόλυτη διαφορά: 9,09 mg/dl, 95% ΔΕ: 2,98 έως 15,21, p=0,004), με σημαντική ετερογένεια μεταξύ των μελετών (x2=63, df=9, I2=85,7%), χωρίς σφάλμα δημοσίευσης. Η μέση σχετική διαφορά των συγκεντρώσεων της Lp(a) ανάμεσα στο διαδερμικό και p.o. οιστρογόνο ήταν 37,66% (95% ΔΕ: 16,84% έως 58,48%, p<0,0001), με σημαντική ετερογένεια μεταξύ των μελετών (x2=889, df=9, I2=99%), χωρίς σφάλμα δημοσίευσης. Δεν βρέθηκε διαφορά όσον αφορά στην επίδραση της ΘΟΥ στα επίπεδα της Lp(a) ανάλογα με το σχήμα της ΘΟΥ (συνεχές ή κυκλικό), τη δόση του οιστρογόνο (υψηλή-συμβατική και χαμηλή δόση) και το συνδυασμό ή όχι με προγεσταγόνο.

Συμπεράσματα: Η παρούσα μετα-ανάλυση βρήκε ότι η ΘΟΥ οδηγεί σε σημαντική ελάττωση των συγκεντρώσεων της Lp(a), χωρίς σημαντική διαφορά σε σύγκριση με την τιμπολόνη. Η τιμπολόνη προκαλεί μη στατιστικά σημαντική ελάττωση των επιπέδων της Lp(a). Η λήψη οιστρογόνου από του στόματος είναι περισσότερο αποτελεσματική από το διαδερμικό οιστρογόνο, ενώ το σχήμα της ΘΟΥ (συνεχές ή κυκλικό), η δόση του οιστρογόνου και η προσθήκη του προγεσταγόνου δεν επηρεάζουν την επίδραση της ΘΟΥ στα επίπεδα της ΘΟΥ.