«Η μαριονέτα στο σύγχρονο θέατρο του 20ου αιώνα και ειδικότερα στα έργα του T.Kantor Νεκρή Τάξη και Wielopole, Wielopole».

Abstract

Η ιστορία της μαριονέτας ξεκινά από πολύ παλιά σε πρώιμες μορφές θεάτρου και θρησκευτικών τελετών. Από τα τέλη του 19ου αιώνα, καλλιτέχνες και θεωρητικοί ασχολήθηκαν με τη μελέτη της, ως στοιχείου που θα μπορούσε να υποκαταστήσει ή να συμπληρώσει τον ζωντανό ηθοποιό στους συντελεστές μιας παράστασης. Στην παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή γίνεται μια ιστορική αναδρομή στη χρήση της από τους καλλιτέχνες του 20ου αιώνα. Πρώτος ο Kleist μιλά για την ανάγκη υποκατάστασης του ζωντανού ηθοποιού από τη μαριονέτα, υποστηρίζοντας ότι ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελεί ξένο σώμα σε μια καλλιτεχνική κατασκευή, όπως είναι το θέατρο κι ότι το «μηχανικό νευρόσπαστο» έχει μεγαλύτερη χάρη και περισσότερες δυνατότητες από το ανθρώπινο σώμα. Στη συνέχεια ο Craig, επιθυμώντας να ξεφύγει από τη ρεαλιστική μίμηση αναζήτησε μέσα από τα άρθρα του τρόπους υποκατάστασης του ζωντανού ηθοποιού από την Υπερμαριονέτα, γιατί το σώμα του ηθοποιού δε θα μπορούσε ποτέ να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο αφού ελέγχεται πάντα από το πρόσωπο. Τα μοντερνιστικά ρεύματα του 20ου αιώνα χρησιμοποίησαν το ανδρείκελο, με διαφορετικούς τρόπους, προκειμένου να βγάλουν τη μαριονέτα από τη λαϊκή παράδοση και να την εντάξουν στις σύγχρονες σκηνοθεσίες. Οι Φουτουριστές και οι Ντανταϊστές προχωρούν σε απανθρωποποίηση του ηθοποιού για να εκφράσουν τις ιδεολογικές τους θέσεις. Οι παραστάσεις με ανδρείκελα και μαριονετοποιημένους ηθοποιούς ήταν ο απόηχος μιας κοινωνίας σε κρίση μετά από έναν καταστροφικό πόλεμο, ο οποίος ανέτρεψε τις αστικές συνήθειες. Για τους φουτουριστές, η μαριονέτα χρησίμευσε προκειμένου να αποδοθούν αισθητικοί και ιδεολογικοί προβληματισμοί της ομάδας τους. Οι καλλιτέχνες του Bauhaus κάνουν μια αναγωγή του ανθρώπινου σώματος σε μηχανή, μια στυλιζαρισμένη κατασκευή με χρήση γεωμετρικών όγκων και διαφορετικών υλικών, σε μια προσπάθεια να υποκαταστήσουν τον ηθοποιό ή να συνυπάρξουν μαζί του στη σκηνή. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν τα ανδρείκελα στο θέατρο το πολωνού σκηνοθέτη Tadeusz Kantor. Ειδικότερα εξετάζονται τα έργα Νεκρή Τάξη και Wielopole, Wielopole, όπου χρησιμοποιούνται τα ανδρείκελα για να μεταφέρουν τις μεταφυσικές του ανησυχίες και τις ιδεολογικές του πεποιθήσεις. Η παρούσα διατριβή αποτελεί μια έρευνα του κόσμου της μαριονέτας μέσα από την πορεία της στον 20ου αιώνα.