Επαγγελματική εξουθένωση λειτουργών υγείας και οι επιπτώσεις στον τομέα υγείας, στους ίδιους τους λειτουργούς υγείας και στους ασθενείς
Επιτομή
Εισαγωγή: Η επαγγελματική εξουθένωση αποτελεί αντικείμενο έρευνας τις τελευταίες δεκαετίες και είναι ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από τρείς λέξεις –κλειδιά, την συναισθηματική εξάντληση, την αποπροσωποποίηση και την έλλειψη προσωπικών επιτευγμάτων. Εν συνεχεία, μπορεί να εκφραστεί ότι σε όποιονδήποτε οργανισμό υγείας το ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί τον σημαντικότερο συντελεστή παραγωγής υπηρεσιών υγείας και καθορίζει την αποδοτικότητα ενός συστήματος μαζί με την ποιότητα βέβαια των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Επομένως ένας οργανισμός για να μπορέσει να πραγματοποιήσει το όνειρο του και να εκπληρώσει την όλη αποστολή του βασίζεται κατά πρώτο λόγο στο εργαζόμενο δυναμικό του. Έτσι η γνώση της ανθρώπινης συμπεριφοράς στον εργασιακό χώρο και των παραγόντων εκείνων που την επηρεάζουν είναι πολύ σημαντική, αφότου βοηθά στην διεκπαιρέωση των στόχων του οργανισμού. Παράλληλα το σύνδρομο αυτό γνωστό ως burnout, εμφανίζεται πιο συχνά στο τομέα της υγείας και επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τους λειτουργούς υγείας (ιατρούς-νοσηλευτές ).
Σκοπός : Σκοπός της παρούσας εργασίας, είναι η ανασκόπηση των παραγόντων που σχετίζονται με την ανάπτυξη του συνδρόμου της επαγγελματικής εξουθένωσης στο χώρο της υγείας, καθώς επίσης και τα αποτελέσματα της επαγγελματικής εξουθένωσης των λειτουργών υγείας όπως αυτά διαφαίνονται μέσα από την σχετική βιβλιογραφία. Εντοβάθη σκοπός είναι να εντοπιστούν οι επιπτώσεις που επιφέρει το σύνδρομο αυτό του burnout στα ίδια τα άτομα, στους ασθενείς αλλά και στις υπηρεσίες υγείας. Τέλος παραθέτονται διάφοροι τρόποι που θα συμβάλλουν στην διαμόρφωση του προβλήματος της επαγγελματικής εξουθένωσης, έτσι ώστε να προταθούν τρόποι αύξησης απόδοσης και παραγωγικότητας των λειτουργών υγείας τόσο στον εργασιακό τους χώρο όσο και στον τομέα της υγείας .
Μεθοδολογία: Πρόκειται για μελέτη ανασκόπησης της ελληνικής και διεθνούς βιβλιογραφίας όπως αυτή είναι διαθέσιμη σε βάσεις ηλεκτρονικών δεδομένων στο διαδίκτυο. Η αναζήτηση των πηγών έγινε στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Google Scholar, Pub Med, Science Direct, Ebsco Databases και Sage Journals. Παράλληλα η έρευνα περιορίζεται σε έρευνες δημοσιευμένες στην ελληνική και αγγλική γλώσσα μέσα από άρθρα και βιβλία συμβατά με το θέμα και τους σκοπούς της όλης μελέτης.
Αποτελέσματα: Παρατηρήθηκε ότι το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης ξεφυτρώνει μέσα από την διαδικασία εξέλιξης της φάσης του εργασιακού στρες, της φάση της εξάντλησης των λειτουργών υγείας και της φάση της αμυντικής κατάληξης όπου οι λειτουργοί υγείας αλλάζουν συμπεριφορά για να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις όλες ψυχολογικές πιέσεις που δέχονται. Στη συνέχεια γίνεται αναγνώριση των παραγόντων που οδηγούν σε αυτή την μεταστροφή του δημιουργικού περιβάλλοντος σε προβληματικό και στρεσσογόνο τις περισσότερες φορές για τους λειτουργούς υγείας και γίνεται διαχωρισμός των παραγόντων αυτών σε περιβαλλοντικούς και ατομικούς-προσωπικούς. Στη συνέχεια οι επιπτώσεις της επαγγελματικής εξουθένωσης ξεπερνούν κάθε άτομο και κάνουν επέκταση σε άλλους οργανισμούς, καταλήγοντας έτσι σε μειωμένη απόδοση, χαμηλή ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, συχνές απουσίες λειτουργών από την εργασία τους, πρόωρες αφυπηρετήσεις με πρόωρες συντάξεις, φυσικές πνευματικές διαταραχές, ψυχοπαθολογικά συμπτώματα, ψυχοσωματικά και σωματικά συμπτώματα, συμπτώματα κοινωνικής δυσλειτουργίας, χρόνια κόπωση, κατάθλιψη και θανάτους .
Συμπεράσματα: Η ανάκαμψη είναι εφικτή και μπορεί να γινεί μέσα από διάφορες και ξεχωριστές παρεμβάσεις, ούτως ώστε να βγάλει τους εργαζόμενους από αυτό το αδιέξοδο της επαγγελματικής εξουθένωσης και να τους οδηγήσει σε μεγαλύτερη αυτογνωσία. Πολύ σημαντικό ρόλο έχει η ηγεσία στο χώρο της υγείας, καθώς σχετίζεται με το σχεδιασμό και την οργάνωση των υπηρεσιών υγείας, το σύστημα αξιολόγησης και την ενδυνάμωση των εργαζομένων.