Λήψη αποφάσεων σχετικά με την επικινδυνότητα της θεραπείας: Παράγοντες που την επηρεάζουν, όταν το άτομο αποφασίζει ως ασθενής ή ως οικείο πρόσωπο

Abstract

Εισαγωγή: Η επικράτηση της ασθενοκεντρικής προσέγγισης στην ιατρική σκέψη οδήγησε στην καθιέρωση μοντέλων αλληλεπίδρασης ασθενούς – ιατρού, στα οποία ο ασθενής συμμετέχει ενεργά στην λήψη αποφάσεων σχετικά με την θεραπεία. Η κατανόηση των παραγόντων, που επηρεάζουν τον ασθενή στην λήψη αποφάσεων, πιστεύεται ότι θα συμβάλει στην βελτίωση της διαδικασίας προς μέγιστο όφελός του. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας ερευνητικής μελέτης ήταν να ελέγχθει η επίδραση της επικινδυνότητας της θεραπείας στην λήψη αποφάσεων και τυχόν διαφοροποίησή της, ανάλογα με τον ρόλο του ατόμου (ασθενής ή οικείο πρόσωπο). Επιπλέον στόχος ήταν να εξετασθεί η σημασία στην λήψη αποφάσεων παραγόντων όπως φύλο, ηλικία, προηγούμενη εμπειρία και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας σχετικά με την στάση του ατόμου απέναντι στην επικινδυνότητα. Δείγμα: Το δείγμα της μελέτης επιλέχθηκε τυχαία από το προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας, που προσήλθε προς εξέταση στο Κεντρικό Ιατρείο Αθηνών από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2014. Συνολικά διανεμήθηκαν πενήντα αυτοσυμπληρούμενα ερωτηματολόγια, από τα οποία αξιολογήθηκαν τελικά σαράντα. Οι συμμετέχοντες θεωρήθηκαν συγκρίσιμοι ως προς το μορφωτικό επίπεδο, την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση και το επίπεδο υγειονομικής περίθαλψης. Μέθοδος: Σε κάθε συμμετέχοντα χορηγήθηκε ένα ερωτηματολόγιο, αποτελούμενο από δύο μέρη με οδηγίες για την συμπλήρωση. Οι συμμετέχοντες είχαν χρόνο να διαβάσουν τις οδηγίες και να διατυπώσουν τυχόν απορίες. Στο πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να επιλέξουν μεταξύ δύο καμπυλών επιβίωσης ανά διάγραμμα, σε δύο σειρές των εννέα 9 διαγραμμάτων, μία (1 έως 9) ως ασθενείς και μία (9 εώς 1) ως οικείοι. Οι δύο καμπύλες αντιστοιχούσαν σε θεραπείες με διαφορετική επικινδυνότητα. Στο δεύτερο μέρος οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν σχετικά με φύλο, ηλικία, προηγούμενη εμπειρία και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τους. Συγκεκριμένα, αξιολογήθηκε η επιλογή μεταξύ παιχνιδιών λαχειοφόρου αγοράς διαφορετικής επικινδυνότητας και η θεώρηση του μέλλοντος (αφενός ως αισιόδοξη, απαισιόδοξη ή ρεαλιστική αντιμετώπιση της ζωής και αφετέρου ως προτίμηση βελτιούμενης ή φθίνουσας ακολουθίας εκβάσεων κατά Loewenstein και Prelec) ως δείκτες της στάσης απέναντι στην επικινδυνότητα. Αποτελέσματα: Η λήψη αποφάσεων σχετικά με την θεραπεία διαφέρει ανάλογα με το εάν το άτομο αποφασίζει για τον εαυτό του ή οικείο πρόσωπο. Στην πρώτη περίπτωση η απόφαση διαφοροποιείται ανάλογα με την γενικότερη στάση απέναντι στην επικινδυνότητα: οι αναζητούντες την επικινδυνότητα προτιμούν την πιο επικίνδυνη (επιθετική) θεραπεία ενώ οι αποφεύγοντες την επικινδυνότητα την λιγότερο επικίνδυνη (συντηρητική). Συμπεράσματα: Η λήψη αποφάσεων σχετικά με την θεραπεία και συγκεκριμένα η επιλογή μεταξύ θεραπειών διαφορετικής επικινδυνότητας διαφοροποιείται ανάλογα με τον ρόλο αυτού που αποφασίζει (ασθενής ή οικείο πρόσωπο) και την στάση του απέναντι στην επικινδυνότητα – αναζήτηση ή αποφυγή. Περαιτέρω προοπτικές μελέτες σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας απαιτούνται για την επιβεβαίωση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων αυτών.