Παραστάσεις της Μήδειας του Ευριπίδη: Ένα παράδειγμα της πρόσληψης του αρχαίου δράματος στην Κύπρο

Abstract

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να μελετήσει τις παραστάσεις της Μήδειας του Ευριπίδη από ελληνοκυπριακές ομάδες και θιάσους, ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της πρόσληψης του αρχαίου δράματος στην Κύπρο. Μελέτησα τη σχετική βιβλιογραφία και αρχειακό υλικό (προγράμματα παραστάσεων, αποκόμματα εφημερίδων και φωτογραφίες από το Θεατρικό Μουσείο Κύπρου, το Αρχείο ΘΟΚ και προσωπικά αρχεία), παρακολούθησα οπτικογραφήσεις παραστάσεων και πήρα συνεντεύξεις από δημιουργούς. Οι πρώτες παραστάσεις αρχαίου δράματος στην Κύπρο ήταν μαθητικές και χρονολογούνται από το 1889. Η πρώτη επαγγελματική παράσταση ήταν ο Πλούτος του Αριστοφάνη από τον ΟΘΑΚ. Με την ίδρυση του ΘΟΚ το 1971, αρχίζει συστηματικά το ανέβασμα αρχαίου δράματος, ενώ μεμονωμένες προσπάθειες γίνονται και από άλλους θιάσους. Μετά το 2000 κυρίως παρατηρείται πως το αρχαίο δράμα ανεβαίνει με πειραματική διάθεση από μικρές θεατρικές ομάδες και νέους δημιουργούς. Όσον αφορά τις παραστάσεις της Μήδειας, μελετήσαμε εννέα μαθητικές παραστάσεις που ανέβηκαν τις χρονιές 1940, 1944, 1953, 1961, 1965, 1971, 1975 και δύο το 2012. Η επιλογή της Μήδειας σε όλες τις περιπτώσεις έγινε από τον καθηγητή/ την καθηγήτρια που αναλάμβανε τη διδασκαλία του έργου, κυρίως με προσωπικό αισθητικό κριτήριο και λιγότερο παιδαγωγικό, ενώ συχνά καταβαλλόταν προσπάθεια να εξηγηθεί η πράξη της Μήδειας, και να εξαχθεί ένα ηθικό δίδαγμα που να δικαιολογεί την επιλογή της τραγωδίας από το σχολείο. Μελετήσαμε επίσης τις παραστάσεις του έργου που ανέβηκαν από επαγγελματικούς θιάσους, δηλαδή: την παραγωγή του ΘΟΚ το 1984, η οποία συνάντησε επιφυλάξεις από την κριτική στην Ελλάδα λόγω της σκηνοθετικής προσέγγισης· δύο παραστάσεις με έντονη πειραματική διάθεση το 2011 (Buzz Productions Theatre) και το 2013 (bUilt uP aRea)· και τέλος μια μονοπρόσωπη παραγωγή, βασισμένη στη Μήδεια, από την Ομάδα Μίτος το 2010. Παρατηρήσαμε πως το Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος, που διοργανώνει το Κυπριακό Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου αλλά και το Μικρό Φεστιβάλ που διοργάνωνε η Ομάδα Μίτος βοήθησαν στην ανάπτυξη των παραστάσεων αρχαίου δράματος, ειδικά από νέους δημιουργούς. Εντοπίζεται η τάση κάποιοι νέοι δημιουργοί να αμφισβητούν την ύπαρξη παράδοσης στην πρόσληψη του αρχαίου δράματος στην Κύπρο και να δημιουργούν με σχετική ελευθερία και με ευρηματικότητα.