Ηγεσία στις ένοπλες δυνάμεις-Ανάπτυξη μοντέλου στρατιωτικής Ηγεσίας και ερευνητική εφαρμογή του στην εθνική φρουρά
Επιτομή
Η ηγεσία αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα για την όποια επιτυχία, οπουδήποτε, οποτεδήποτε και σε όλες τις εκφάνσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Εξίσου σημαντική και καθοριστική είναι η συμβολή και σημασία της στις Ένοπλες Δυνάμεις, αφού ο στρατιωτικός ηγέτης σε όλα τα επίπεδα, καλείται να εμπνεύσει και να πείσει τους υφισταμένους του, ότι όταν απαιτηθεί θα πρέπει όλοι μαζί να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους, να επιβιώσουν, να νικήσουν και αν χρειαστεί να θυσιάσουν τη ζωή τους για την πατρίδα.
Η απαίτηση λοιπόν της επαρκούς κατανόησης των συστατικών της στρατιωτικής ηγεσίας και της πρακτικής εφαρμογής της σε καθημερινή βάση, προβάλλουν την ανάγκη της υιοθέτησης ενός μοντέλου ηγεσίας, προκειμένου αυτό να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο των Ενόπλων Δυνάμεων και ειδικά της Εθνικής Φρουράς. Μέσω διαφόρων σύγχρονων επιστημονικών θεωριών για την ηγεσία αλλά και δια μέσου της ιστορικής αναδρομής σε πηγές στρατιωτικής ηγεσίας, διαμορφώνεται ένα συγκεκριμένο μοντέλο ηγεσίας το οποίο έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και διαστάσεις. Η όλη φιλοσοφία της δημιουργίας του μοντέλου, έγκειται στην κατανόηση ότι η ηγεσία είναι μια διαδικασία τεσσάρων σταδίων. Αρχικά θα πρέπει να αντιληφθούμε το τι χαρακτηριστικά προσωπικότητας – χαρακτήρα πρέπει να έχει ο ηγέτης, τι ικανότητες πρέπει να διαθέτει, πιο συγκεκριμένο έργο οφείλει να κάνει και τέλος τι πρέπει να επιτυγχάνει (ΕΙΝΑΙ – ΕΧΕΙ – ΚΑΝΕΙ – ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΙ). Επιπλέον το μοντέλο της στρατιωτικής ηγεσίας αποτελείται από πέντε κύριες διαστάσεις (ΕΑΥΤΟΣ, ΑΝΘΡΩΠΟΙ, ΟΡΑΜΑ, ΕΠΙΡΡΟΗ, ΔΥΝΑΜΗ), καθώς και μία εσωτερική (ΓΝΩΣΗ) και μία εξωτερική (ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ) διάσταση. Ακολούθως τα τέσσερα στάδια συνδυάζονται με τις κύριες διαστάσεις του μοντέλου της στρατιωτικής ηγεσίας και διαμορφώνουν το πρότυπο του στρατιωτικού ηγέτη.
Το τελικό μοντέλο το οποίο προσεγγίζεται ως ένας πρακτικός οδηγός, έχει τύχει ερευνητικής εφαρμογής στην Εθνική Φρουρά. Για το σκοπό αυτό συντάχθηκε ερωτηματολόγιο με το οποίο βασικά επιδιώχθηκε η απόκτηση εικόνας για το πώς εφαρμόζονται οι πέντε κύριες της διαστάσεις της ηγεσίας, τα εργαλεία της ηγεσίας (επικοινωνία – λήψη αποφάσεων) και το στυλ ηγεσίας. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 125 στελέχη του Ναυτικού της Εθνικής Φρουράς και έδειξε ότι:
- Τόσο στις πέντε κύριες διαστάσεις της ηγεσίας όσο και στα εργαλεία της ηγεσίας, ποσοστό περίπου που κυμαίνεται στο 75-80% του συνόλου του δείγματος συμφώνησε απόλυτα – μερικώς ότι ο προϊστάμενος (ηγέτης) λειτουργεί με θετικό τρόπο.
- Στο στυλ ηγεσίας επαληθεύεται το γεγονός ότι ο προϊστάμενος (ηγέτης) για να λειτουργήσει δεν χρησιμοποιεί ένα και μόνο στυλ ηγεσίας, αλλά επιλέγει το κατάλληλο στυλ ανάλογως διαφόρων παραμέτρων.
- Το μοντέλο πρέπει να τύχει περαιτέρω έρευνας ως προς την εφαρμογή των πέντε διαστάσεων, των εργαλείων και του στυλ ηγεσίας με μεγαλύτερο και πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα για να εξαχθούν πιο ακριβή αποτελέσματα.
Τόσο το μοντέλο όσο και τα αποτελέσματα της έρευνας, αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για περαιτέρω σκέψη και μελέτη αλλά και απαρχή μιας νέας προσέγγισης, που θα θέτει την ύπαρξη ποιοτικής ηγεσίας ως προϋπόθεση όλων των σκέψεων, αποφάσεων και ενεργειών. Γιατί η σωστή ηγεσία είναι απαραίτητη όχι μόνο ως πολλαπλασιαστής ισχύος, αλλά και ως ο κύριος θεματοφύλακας του θεσμού των Ενόπλων Δυνάμεων. Τέλος για την περαιτέρω αξιοποίηση των θεμάτων που προκύπτουν από τη διατριβή θα ήταν σκόπιμη, σε κατοπινό στάδιο η διεξαγωγή έρευνας σε όλη την Εθνική Φρουρά και ίσως με κάποιες τροποποιήσεις και σε άλλους οργανισμούς, η εκπόνηση ενός σύγχρονου εγχειριδίου στρατιωτικής ηγεσίας και η έναρξη στοχευμένης και μεθοδικής εκπαίδευσης των στελεχών της Εθνικής Φρουράς σε αντικείμενα ηγεσίας, σε συνεργασία με Πανεπιστημιακά Ιδρύματα.