Αξιολόγηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής χρήσεων γης στην κατανομή δυο ενδημικών φυτών της Κύπρου με τη χρήση χωρικής μοντελοποίησης

Abstract

Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή και η αλλαγή των χρήσεων γης αποτελούν δύο από τις κυριότερες αιτίες απώλειας της βιοποικιλότητας παγκόσμια. Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή επιχειρεί να μελετήσει τις συνδυασμένες επιπτώσεις των δύο αυτών παραμέτρων στην κατανομή δύο ενδημικών ειδών της κυπριακής χλωρίδας, των Crocus cyprius και Ophrys kotschyi. Συγκεκριμένα, στόχοι της διατριβής είναι η πρόβλεψη της δυνητικής κατανομής των υπό μελέτη ειδών το 2050 με τη δημιουργία στατιστικού βιοκλιματικού μοντέλου, καθώς και η διερεύνηση της ύπαρξης συνέργειας μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της αλλαγής χρήσεων γης στην κατανομή αυτή. Για την επίτευξη των στόχων της διατριβής, χρησιμοποιήθηκε Δέντρο Ταξινόμησης για τον καθορισμό του βιοκλιματικού φακέλου κάθε είδους και Αλυσίδα Μαρκόφ και Κυτταρικά Αυτόματα για την πρόβλεψη των μελλοντικών χρήσεων γης. Τα βιοκλιματικά δεδομένα λήφθηκαν από τη βάση δεδομένων Worldclim και τα μελλοντικό κλίμα στηρίχθηκε στα σενάρια SRES Α1Β, Α2, Β1 και Β2Α της IPCC (2000) του κλιματικού μοντέλου ΗadCM3. Έγινε πρόβλεψη της μελλοντικής δυνητικής κατανομής λαμβάνοντας υπόψη μόνο την κλιματική αλλαγή, στη συνέχεια ενσωματώθηκε η προβλεπόμενη αλλαγή των χρήσεων γης και τέλος, έγινε σύγκριση μεταξύ της μελλοντικής δυνητικής κατανομής λαμβάνοντας υπόψη μόνο την κλιματική αλλαγή και αυτής που προκύπτει λαμβάνοντας υπόψη την κλιματική αλλαγή και την αλλαγή χρήσεων γης. Τα αποτελέσματα για το Crocus cyprius δείχνουν ότι η μελλοντική δυνητική κατανομή του μειώνεται ή αυξάνεται ανάλογα με το σενάριο κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, σε όλες τις περιπτώσεις προβλέπεται μετακίνησή της, ώστε πολλές από τις σημερινές θέσεις εμφάνισης του είδους να είναι εκτός της μελλοντικής δυνητικής κατανομής. Η συμπερίληψη των αλλαγών χρήσεων γης δεν επιφέρει σημαντικές αλλαγές. Για το Ophrys kotschyi, η μελλοντική δυνητική κατανομή προβλέπεται να μειωθεί σε όλα τα σενάρια, ενώ επιπλέον η μετακίνηση και διάσπασή της προκαλεί εξαφάνιση των περισσότερων από τις σημερινές θέσεις του είδους. Η συμπερίληψη των αλλαγών χρήσεων γης προκαλεί επιπρόσθετη μείωση της δυνητικής κατανομής, που αναμένεται να προκαλέσει ολική εξαφάνιση των σημερινών θέσεων του είδους στο σενάριο Β1 και παραμονή μιας ή δύο θέσεων στα υπόλοιπα σενάρια. Συμπερασματικά, η προβλεπόμενη δυνητική κατανομή των ειδών διαφέρει ανάλογα με το είδος και το σενάριο που χρησιμοποιείται, αλλά πολλές ή και όλες οι σημερινές θέσεις iii εμφάνισης των μελετώμενων ειδών προβλέπεται να είναι εκτός της μελλοντικής δυνητικής κατανομής τους. Η συμπερίληψη της αλλαγής των χρήσεων γης επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη δυνητική κατανομή μόνο όταν οι τύποι των χρήσεων γης που είναι κατάλληλες για το είδος αλλάζουν, όπως στην περίπτωση του Ophrys kotschyi. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητη η λήψη κατάλληλων μέτρων για την προστασία των υπό μελέτη ειδών και κυρίως του Ophrys kotschyi, του οποίου σχεδόν όλες οι σημερινές θέσεις εμφάνισης αναμένεται να καταστούν ακατάλληλες στο μέλλον.