Διερεύνηση του επαγγελματικού άγχους ως παράγοντας επιβάρυνσης της ψυχοσωματικής υγείας των νοσηλευτών ψυχικής υγείας
Επιτομή
Εισαγωγή: Εργασιακό άγχος χαρακτηρίζεται η συσσώρευση αγχογόνων καταστάσεων που σχετίζονται με την οργάνωση και τη διαχείριση της εργασίας σε συνδυασμό με τις σχέσεις του εργαζόμενου με το ευρύτερο εργασιακό περιβάλλον. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, το εργασιακό άγχος αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πηγές χρόνιου στρες, καθώς και ένα από τα κυριότερα σχετιζόμενα με την εργασία προβλήματα υγείας.
Είναι γνωστό ότι το νοσηλευτικό επάγγελμα είναι εξαιρετικά στρεσογόνο. Η έντονη συναισθηματική φόρτιση αποτελεί μέρος της καθημερινότητας των νοσηλευτών. Ιδιαίτερα δε, σε χώρους ψυχικής υγείας, όπου η απρόβλεπτη και η επιθετική συμπεριφορά των ασθενών ορισμένες φορές αποτελεί χαρακτηριστικό του εργασιακού περιβάλλοντος.
Σκοπός: Σκοπός της έρευνας είναι να διερευνήσει τους στρεσογόνους παράγοντες του εργασιακού άγχους στους νοσηλευτές ψυχικής υγείας και τις επιπτώσεις του στην ψυχο- σωματική υγεία των νοσηλευτών.
Υλικό και Μέθοδος: Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 386 Νοσηλευτές και Βοηθοί νοσηλευτών, που εργάζονται στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής και τις αντίστοιχες δομές του. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ανώνυμο αυτοσυμπληρούμενο ερωτηματολόγιο σε αδιαφανή φάκελο. Το πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου περιείχε ερωτήσεις καταγραφής κοινωνικό-δημογραφικών στοιχείων των Νοσηλευτών και χαρακτηριστικών της εργασίας τους. Στο δεύτερο μέρος έχει ενσωματωθεί η Κλίμακα Μέτρησης του Στρες στους Νοσηλευτές (Expanded Nursing stress scale) των Susan French., Rhonda Lenton., John Eyles and Vivienne Walters (2000). Στο τρίτο μέρος συμπεριλήφθηκαν ερωτήσεις προκειμένου να συλλεχθούν πληροφορίες για το επίπεδο της ψυχικής και σωματικής υγείας του δείγματος:
Α) Για την μέτρηση της σωματικής υγείας του δείγματος χρησιμοποιήθηκε το ¨Ερωτηματολόγιο Σωματικής Υγείας¨.
Β) Για την αξιολόγηση της ψυχικής ευεξίας χρησιμοποιήθηκε η υποκλίμακα (Ψυχική Υγεία) του ερωτηματολογίου RAND 36-item Health Survey (Version1.0). Το τέταρτο μέρος περιείχε ερωτήσεις για συνήθειες, στενά συνδεόμενες, με την υγεία.
Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε με το στατιστικό πακέτο SPSS.
Αποτελέσματα: Με την στατιστική δοκιμασία One way ANOVA έγινε ο έλεγχος των σχέσεων των σωματικών συμπτωμάτων με τους παράγοντες του στρες. Η κλίμακα του εργασιακού στρες ENSS, βρέθηκε να σχετίζεται με τα περισσότερα σωματικά συμπτώματα. Το στρες των νοσηλευτών που συμμετείχαν στην παρούσα έρευνα κυμάνθηκε σε μεσαία επίπεδα (με μέσο όρο του δείγματος να είναι 124,20. Το συνολικό στρες που βιώνουν οι νοσηλευτές είναι υψηλότερο στους νοσηλευτές που εργάζονται στο νοσοκομείο (μ=134,78), ακολουθούν οι νοσηλευτές που εργάζονται στην κοινότητα (μ=120,33) και τέλος οι νοσηλευτές στις εξαρτήσεις (μ=110,47) με p-value=0,001.
Ο πρώτος σε σειρά στρεσσογόνος παράγοντας είναι το «Στρες λόγω αβεβαιότητας για το θεραπευτικό αποτέλεσμα», ακολουθούν το «στρες λόγω φόρτου εργασίας», το «στρες λόγω των ασθενών και των οικογενειών τους», το «στρες λόγω της επαφής με το θάνατο». και ο λιγότερο στρεσογόνος παράγοντας είναι το «στρες λόγω διακρίσεων». Σχετικά με την σωματική υγεία των νοσηλευτών, το κυριότερο πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζουν οι νοσηλευτές του δείγματος είναι οι μυοσκελετικές παθήσεις με ποσοστό 6,5%. Όσον αφορά τα σωματικά συμπτώματα, φαίνεται ότι το 34,5% του δείγματος εμφάνισε συχνά σωματική εξάντληση και κούραση, το 32,4% αντιμετώπισε συχνά πόνους στη ράχη, ή στον αυχένα και το 19,4% αντιμετώπισε οσφυαλγία. Όσον αφορά στην σχέση εργασιακού στρες και ψυχικής ευεξίας αναδείχθηκε μια σημαντική θετική συσχέτιση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Τέλος, σχετικά με τους παράγοντες που αφορούν την συμπεριφορά υγείας των νοσηλευτών (συνήθειες διατροφής, κάπνισμα, χρήση αλκοόλ κ.α.), βρέθηκε ασθενής θετική συσχέτιση μεταξύ του συνολικού στρες και της ημερήσιας κατανάλωσης τσιγάρων.
Συμπεράσματα: Η παραδοχή ότι το εργασιακό περιβάλλον είναι υπεύθυνο για το μεγαλύτερο μέρος του στρες που βιώνουν οι νοσηλευτές, οδηγεί στην αναγνώριση του τελευταίου ως ενός κατ’ εξοχή οργανωτικού προβλήματος, επιφορτίζοντας έτσι τη διοίκηση του νοσοκομείου, ή μιας μονάδας υγείας με την ανάγκη πολυεπίπεδων προληπτικών παρεμβάσεων σε οργανωτικό - διοικητικό επίπεδο, με σκοπό την άμεση και έγκυρη αντιμετώπισή του.