Η τιτλοποίηση των τραπεζικών απαιτήσεων ως μέθοδος άντλησης ρευστότητας και η συμβολή της στην οικονομική κρίση. Η ελληνική εμπειρία

Abstract

Οι τιτλοποιήσεις απαιτήσεων βοήθησαν στην αλματώδη ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας των τελευταίων δώδεκα ετών. Οι υπερβολές και οι αδυναμίες του επιχειρηματικού μοντέλου τους αποτέλεσαν μία από τις αιτίες της πρόσφατης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Η παρούσα εργασία πραγματεύεται ολόκληρη την διαδικασία της τιτλοποίησης, τα στάδια, τους συμμετέχοντες και τα αποτελέσματα της. Επίσης γίνεται μια σύντομη ανάλυση της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, των αιτίων της και αναλύεται κατά πόσο η οικονομική κρίση επηρεάστηκε από την τιτλοποίηση στην Ελλάδα και στον κόσμο. Αναλυτικά ανά κεφάλαιο θα δούμε τα εξής: Στο πρώτο κεφάλαιο περιγράφεται η έννοια, η οργάνωση και η λειτουργία της τιτλοποίησης. Αναφέρονται οι βασικές κατηγορίες τιτλοποιήσεων που είναι η τιτλοποίηση τοις μετρητοίς και η συνθετική τιτλοποίηση όπως επίσης και οι υποκατηγορίες τους που έχουν να κάνουν με το υποκείμενο κάλυμμα των εκδόσεων. Τέλος στο πρώτο κεφάλαιο σημειώνονται τα οφέλη των τραπεζών από την διαδικασία αυτή αλλά και οι κίνδυνοι που εγκυμονεί για τις τράπεζες και το χρηματοοικονομικό σύστημα. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται αναλυτικά οι συμμετέχοντες στην διαδικασία της τιτλοποίησης και ποιος είναι ο ρόλος του καθενός. Στην συνέχεια αναλύεται εκτενώς η λειτουργία της τιτλοποίησης και δίνονται κάποια εμπειρικά παραδείγματα ισολογισμών εταιρείας ειδικού σκοπού η οποία έχει τον βασικό ρόλο της μετατροπής των τραπεζικών απαιτήσεων σε τίτλους, γι΄αυτό και είναι απαραίτητο να καταλάβουμε την λειτουργία και τον ρόλο της. Τέλος περιγράφεται η επιρροή της τιτλοποίησης στα τραπεζικά ιδρύματα και τα αποτελέσματα που έχει για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η διεθνής εμπειρία από την τιτλοποίηση και δίνονται διαχρονικά στοιχεία από τα ποσά που τιτλοποιήθηκαν στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη από το 1985 έως το 2012. Στην συνέχεια δίνεται μια παρουσίαση της τελευταίας οικονομικής κρίσης, των αιτίων και της πορείας της και συνδυάζεται η διαδικασία της τιτλοποίησης με την οικονομική κρίση και την επιρροή της σε αυτήν. Αναλύεται επίσης το συστημικό πρόβλημα των αγορών και πως το διογκώθηκε λόγω της προσπάθειας κάλυψης των πιστωτικών κινδύνων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με την εκτεταμένη χρήση τιτλοποιήσεων. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναλύεται το θεσμικό πλαίσιο για τις τιτλοποιήσεις στην Ελλάδα και δίνεται η διαφορά των τιτλοποιήσεων από τις καλυμμένες ομολογίες. Επίσης δίνονται πραγματικά στοιχεία για τις τιτλοποιήσεις στην Ελλάδα, τα ποσά που τιτλοποίησαν και διαβαθμίσεις που είχαν λάβει οι τέσσερις ποιο μεγάλες Ελληνικές τράπεζες, Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα, Eurobank, και Τράπεζα Πειραιώς. Τέλος γίνεται σύγκριση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης με την Ελληνική κρίση. Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται εμπειρική ανάλυση της τιτλοποίησης, οι λογιστικές εγγραφές που είναι απαραίτητο να γίνουν από πλευράς τράπεζας δηλαδή του εκχωρητή των απαιτήσεων αλλά από πλευράς της εταιρείας ειδικού σκοπού δηλαδή του αγοραστή των απαιτήσεων και εκδότη των τίτλων. Δίνεται σε σχηματική απεικόνιση η ακριβής διάρθρωσης της τιτλοποίησης και πρακτικά παραδείγματα τιτλοποιήσεων και των λογιστικών εγγραφών τους καθώς και καταστάσεις χρηματικών ροών εταιρείας ειδικού σκοπού. Στο έκτο και τελευταίο κεφάλαιο παρατίθενται κάποια συμπεράσματα που αφορούν την ευθύνη των τιτλοποιήσεων για την οικονομική κρίση, την ευθύνη του θεσμικού πλαισίου και των φορέων του και δίνονται προτάσεις για την πρόληψη, την διαχείριση και την επίλυση της οικονομικής κρίσης.