Μοντελοποίηση διαδικασιών επεξεργασίας δεδομένων στις δημόσιες μονάδες υγείας της Κύπρου

Abstract

Σκοπός της εργασίας είναι η περιγραφή και η εφαρμογή της μεθοδολογίας της Δομημένης Ανάλυσης Συστημάτων (ΔΑΣ) για τη μοντελοποίηση των διαδικασιών επεξεργασίας δεδομένων στις δημόσιες μονάδες υγείας της Κύπρου. Τα δομικά συστατικά ενός συστήματος διαχείρισης πληροφοριών είναι οι πηγές και οι αποδέκτες δεδομένων, οι διαδικασίες επεξεργασίας δεδομένων, οι ροές και οι αποθήκες δεδομένων. Στη μοντελοποίηση, αποσυνθέτουμε το σύστημα στα δομικά συστατικά του και αναπαριστούμε σε μοντέλα τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα συστατικά αλληλεπιδρούν. Τα στάδια της μοντελοποίησης περιλαμβάνουν την περιγραφική ανάλυση του συστήματος, τον ορισμό του προβλήματος και την επιλογή των κατάλληλων εργαλείων και τεχνικών που θα χρησιμοποιηθούν για το σχεδιασμό των μοντέλων του. Στο πρώτο στάδιο της εργασίας, τα δημόσια νοσοκομεία περιγράφονται και αναλύονται αφενός ως οργανισμοί παραγωγής υπηρεσιών υγείας και αφετέρου ως συστήματα διαχείρισης πληροφοριών. Στην πρώτη περίπτωση επιγραμματικά παρουσιάζεται ότι τα νοσοκομεία, συγκροτούνται από τον επιχειρησιακό και κλινικό τομέα, τις υποστηρικτικές και τις συμπληρωματικές υπηρεσίες και το διοικητικό τομέα. Στο θέμα της διαχείρισης των πληροφοριών, διακρίνουμε τρία υποσυστήματα: τα ιατρικά πληροφοριακά συστήματα (αναλύουν και ερμηνεύουν κλινικές πληροφορίες), τα διαχειριστικά συστήματα (εκτελούν τις διαδικασίες της επεξεργασίας δεδομένων σχετικά με τη διακίνηση ασθενών) και τα διοικητικό-οικονομικά συστήματα (διαχειρίζονται δεδομένα λογιστηρίου, αποθεμάτων κ.τ.λ). Το αντικείμενο της παρούσας μοντελοποίησης περιορίζεται στο «πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης ασθενών». Στην ανάλυση του συστήματος αποκαλύπτουμε ότι οι νόμοι και κανονισμοί που καθορίζουν τις διαδικασίες που εκτελούνται στα νοσοκομεία περιέχουν αμφισημίες και ασάφειες. Αυτό είναι το κυριότερο πρόβλημα της περιγραφικής ανάλυσης των συστημάτων. Προβλήματα όμως εντοπίζονται και στο σύστημα διαχείρισης πληροφοριών λόγω κυρίως του ολοένα αυξανόμενου όγκου πληροφοριών και της γραφειοκρατικής οργάνωσής του. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε στη μοντελοποίηση είναι: Διάγραμμα Ροής Δεδομένων, Λεξικό δεδομένων, δενδρόγραμμα αποφάσεων, πίνακες αποφάσεων και δομημένος λόγος. Η επιλογή τους έγινε στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων όπως η καταλληλότητα και η επάρκεια της σχεδιαστικής τους τεχνικής για την αποσύνθεση και την αποτύπωση των Ανδρέου Χρίστος Σελίδα 8 από 170 11/2/2010 G:\DIATRIBH\ERGASIAFINALOKok.doc διαδικασιών του συστήματος, καθώς και η προϋπάρχουσα γνώση και εμπειρία του αναλυτή στην εφαρμογή αυτής της τεχνικής και των εργαλείων που την υποστηρίζουν. Πιλοτικές εφαρμογές έχουν γίνει σε ένα μαθηματικό, ένα περιγραφικό και ένα γραφικό μοντέλο. Η περιγραφή και χρήση των εργαλείων και των τεχνικών γίνεται σε μορφή καθοδήγησης, με απλά παραδείγματα. Για τη βιβλιογραφική ανασκόπηση της εργασίας χρησιμοποιήθηκαν, κυρίως, τα κλασσικά βιβλία των DeMarco (1979) και Gane & Sarson (1979), καθώς και μεταγενέστερα βιβλία σχετικά με τη ΔΑΣ. Επιπλέον βιβλιογραφικές πηγές έχουν εξασφαλιστεί, με απλές και σύνθετες αναζητήσεις, από τις διεθνείς βάσεις δεδομένων EBSCOhost web, CINAHL, Health Source, Medline και Emerald Management Xtra. Η μετάφραση και η απόδοση των αγγλικών εννοιών στην Ελληνική γλώσσα έγινε με τη μέθοδο της απλής αντίστροφης μετάφρασης. Η ανάπτυξη του θέματος καταλήγει στη συζήτηση των πλεονεκτημάτων και των προβλημάτων που πιθανό να προκύψουν κατά τη μοντελοποίηση των διαδικασιών. Στα κυριότερα πλεονεκτήματα περιλαμβάνεται η καλά ορισμένη σημασιολογία των δομικών συστατικών του συστήματος (δηλαδή η αποφυγή αμφισημιών και παρεξηγήσεων) και η διευκόλυνση της κοινής κατανόησης μεταξύ του χρήστη, του αναλυτή και του σχεδιαστή για τις λειτουργικές απαιτήσεις του συστήματος. Επίσης, επισημαίνεται ότι τα μοντέλα είναι «ζωντανά», δηλαδή, μπορούν να αλλάζουν και να εξελίσσονται μέσα από το «διάλογο» του αναλυτή και του χρήστη και να διευρύνουν τις προοπτικές της επέκτασης του συστήματος σε νέες εφαρμογές. Στα πιθανά προβλήματα συγκαταλέγονται ο μεγάλος χρόνος και οι αυξημένοι οικονομικοί πόροι που απαιτούνται για την ανάλυση του συστήματος και το σχεδιασμό των μοντέλων του, η ελλιπής πληροφόρηση ή υπερφόρτωση του αναλυτή με πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος και οι υποκειμενικές του εκτιμήσεις για τη σημασία ορισμένων διαδικασιών. Τέλος συμπεραίνεται ότι, στη μοντελοποίηση, ένας αναλυτής διαδραματίζει πολλούς ρόλους όπως αυτούς του «εξερευνητή», του «καινοτόμου», του «εμπειρογνώμονα», του «διαμεσολαβητή» και του «σύμβουλου». Επιπλέον, υποστηρίζεται ότι η μοντελοποίηση των διαδικασιών δεν σταματά μετά το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός συστήματος, διότι, τα δημόσια νοσοκομεία της Κύπρου θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν αυξανόμενες πιέσεις στην αναδιοργάνωση του τρόπου της εκτέλεσης των διαδικασιών επεξεργασίας των πληροφοριών τους.