Οι διακειμενικές αναπαραστάσεις της Φαίδρας μέσα από το στοιχείο της εξομολόγησης, στα ομώνυμα έργα του Γιάννη Ρίτσου και της Μαρίνας Τσβετάγιεβα και το έργο της Αμάντας Μιχαλοπούλου Η Φαίδρα Καίγεται

Abstract

Στόχος της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής είναι, μέσα από την επικέντρωση στο τρίπτυχο πάθος, εξομολόγηση και τιμωρία, να αναδειχθούν οι διακειμενικές εκδοχές του μύθου της Φαίδρας, στα έργα της Μαρίνας Τσβετάγιεβα, του Γιάννη Ρίτσου και της Αμάντας Μιχαλοπούλου. Η θεωρία της διακειμενικότητας αποτελεί το βασικό μεθοδολογικό εργαλείο μελέτης των έργων. Παράλληλα, η διατριβή επιχειρεί να εξετάσει εάν ο επιτελεστικός λόγος της Φαίδρας, όπως προτείνεται στη θεωρία της Judith Butler για το κοινωνικό φύλο, καταφέρνει να υπονομεύσει τα ρυθμιστικά κανονιστικά πλαίσια που ορίζουν την έμφυλη ταυτότητα της ηρωίδας σε κάθε έργο. Στις νεότερες πραγματεύσεις του μύθου που εξετάζονται στην παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή, η Φαίδρα, στον βαθμό που οι κοινωνικές νόρμες της εποχής το επιτρέπουν, επιχειρεί να αντισταθεί σε αυτά τα ρυθμιστικά πλαίσια. Οι ηρωίδες της Τσβετάγιεβα, του Ρίτσου και της Μιχαλοπούλου, σε αντίθεση με τη Φαίδρα του Ευριπίδη που προσπάθησε απεγνωσμένα να καταπνίξει τα αισθήματά της, υποδέχονται το πάθος άλλοτε ως ευκαιρία προσωπικής εκπλήρωσης και άλλοτε ως μια σαφή έκφραση αντίστασης στα πατριαρχικά πρότυπα. Μέσα από την εξομολόγησή τους επιχειρούν να θραύσουν τα κοινωνικά στερεότυπα και να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στην επιθυμία. Το δικαίωμα αυτό, ωστόσο, καμία Φαίδρα δεν θα καταφέρει να το απολαύσει. Ο λόγος της δεν κατορθώνει να επιτελέσει μία έμφυλη ταυτότητα ικανή να αντιπαρέλθει τα κανονιστικά πρότυπα και να κατοχυρώσει το δικαίωμα στο πάθος.