Η διακυβερνητική επιτροπή της UNESCO για την προώθηση της επιστροφής πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσης τους: Το παρόν και το μέλλον της στα ζητήματα επαναπατρισμού αρχαιοτήτων. Αναφορά στην περίπτωση των γλυπτών του Παρθενώνα

Abstract

Μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμου, τα κράτη προσπάθησαν να διατηρήσουν τη σταθερότητα και την ειρήνη μέσα από τον σεβασμό σε ηθικές αξίες και τον σεβασμό στη διαφορετικότητά τους. Σε αυτό το πλαίσιο δημιουργήθηκαν διεθνείς οργανισμοί όπως UNESCO και Ηνωμένα Έθνη για να πετύχουν τους παραπάνω στόχους. Η UNESCO, παράλληλα με τις άλλες δράσεις της στον τομέα της παιδείας, τεχνολογίας και του περιβάλλοντος, έχει διαμορφώσει ένα συμβουλευτικό, διπλωματικό δίκτυο με σκοπό την προστασία και την προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ένα ευαίσθητο θέμα, το οποίο προκαλεί εντάσεις ανάμεσα στις χώρες αφορά στον επαναπατρισμό των πολιτιστικών αντικειμένων, τα οποία έχουν παράνομα απομακρυνθεί από τον τόπο-καταγωγής τους. Η UNESCO, κυρίως μετά το 1970, έχει διαμορφώσει ένα νομικό και διπλωματικό περιβάλλον, μέσω Διεθνών Συνθηκών και άλλων συναφών προγραμμάτων, σε συνεργασία με τα κράτη. Σκοπός τους είναι ο προσδιορισμός της ταυτότητας των πολιτιστικών αντικειμένων και του τρόπου συντήρησής τους, την ανάπτυξη της συναφούς έρευνας, τη δημιουργία τεχνογνωσίας και εν τέλει, την προσαρμογή των εθνικών νομοθεσιών με σκοπό την προστασία της πολιτιστικής κληρονομίας, αλλά και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα άλλων ομάδων. Η Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO (ICPRCP) συστάθηκε το 1978 και έχει πετύχει αρκετά ως διαμεσολαβητής σε διεκδικήσεις επαναπατρισμού πολιτιστικών αντικειμένων. Η Επιτροπή έχει διπλωματικό και συμβουλευτικό χαρακτήρα. Αυτό συνεπάγεται ότι υπόκειται σε περιορισμούς στα μέσα που μπορεί να χρησιμοποιήσει. Ο επιτυχής επαναπατρισμός ενός πολιτιστικού αντικειμένου είναι μια χρονοβόρα διαδικασία και χρειάζεται μια καλή στρατηγική που να συνδυάζει μεταξύ άλλων την συνεργασία της UNESCO, διπλωματικές κινήσεις και δυναμική χρήση των social media. Τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση, η οποία υποδεικνύει τις δυσκολίες που εμφανίζονται αναφορικά με την αποτελεσματικότητα της Επιτροπής. Η διεκδίκηση της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα πίσω στην Ελλάδα, από το Βρετανικό Μουσείο του Ηνωμένου Βασιλείου έχει ξεκινήσει, ήδη, από το 1830. Η Ελλάδα έχει χρησιμοποιήσει όλες τις διπλωματικές οδούς και τα τελευταία χρόνια, με τη βοήθεια της UNESCO, των social media και της πολιτιστικής διπλωματίας παρατηρείται μια αλλαγή της διεθνούς κοινής γνώμης στο ζήτημα του επαναπατρισμού τους. Αυτή η εξέλιξη δημιουργεί μια ευφορία σχετικά με μια μελλοντική θετική εξέλιξη στο ζήτημα.