Παρακολούθηση δραστηριότητας αδέσποτων γάτων με την βοήθεια κολλάρων εντοπισμού (GPS) στην Κύπρο

Abstract

Η γάτα είναι ζώο που εξημερώθηκε από τον άνθρωπο πριν χιλιάδες χρόνια στην προσπάθεια διαχείρισης επιβλαβών ειδών. Ωστόσο, σήμερα ευθύνεται για την μείωση αλλά και την εξαφάνιση πολλών ειδών άγριας πανίδας παγκοσμίως. Σύμφωνα με την παγκόσμια βάση δεδομένων (IUCN; Nogales et al., 2013) οι γάτες αποτελούν ένα από τα 100 χειρότερα εισβλητικά είδη, αποτέλεσμα λανθασμένων πρακτικών του ανθρώπου και τρόπου που χειρίζεται τις γάτες ως «άγρια κατοικίδια» (feral). Λόγω του ζευγαρώματος οικόσιτων με αδέσποτων ζώων και της μικρής σχετικά περιόδου εξημέρωσής τους, βρίσκονται σε μια ημιάγρια κατάσταση διατηρώντας τα κυνηγετικά τους ένστικτα. Αυτό σε συνδυασμό με τον μεγάλο πληθυσμό τους σε ορισμένες περιοχές προκαλούν προβλήματα στα ιθαγενή είδη. Η μελέτη του είδους και η κατανόηση της δραστηριότητας του, αλλά και των επιπτώσεων στην άγρια πανίδα, χρήζουν μελέτης με στόχο την βελτίωση των διαχειριστικών σχεδίων. Στην παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή πραγματοποιήθηκε παρακολούθηση γάτων με κολάρα εντοπισμού GPS, με κύριο σκοπό να ερευνηθεί ο ζωτικός χώρος και η χωροκράτεια τους στην Κύπρο, αλλά και οι παράγοντες που πιθανόν να επηρεάζουν τις κινήσεις τους. Παράλληλα με τη βοήθεια ψηφιακού ερωτηματολογίου εξετάστηκαν και αναδείχθηκαν οι γνώσεις και οι απόψεις του κοινού σε θέματα που αφορούν τις γάτες και την σχέση τους με την άγρια πανίδα. Η παρακολούθηση έλαβε χώρα από την Άνοιξη μέχρι και το Φθινόπωρο του 2022 στην Κύπρο σε συνολικά 26 γάτες, με μέση διάρκεια παρακολούθησης περίπου 6 ημέρες ανά άτομο. Η τοποθέτηση κολάρων με GPS έγινε από το άτομο που φρόντιζε τις γάτες (σε 22 περιπτώσεις), οι οποίες ήταν ελεύθερες ολόκληρο το 24ωρο, ενώ σε 4 γάτες έγινε χρήση παγίδας και μεταφοράς τους σε κτηνίατρο για αναισθησία. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο μέσος ζωτικός χώρος (Minimum Convex Polygon) των γάτων είναι 76,971 m2, ο μέσος κεντρικός πυρήνας δραστηριότητας (Kernel Density Estimation 75%) δραστηριότητας είναι 6,437 m2, η μέση απόσταση που διένυσαν για ένα συνεχόμενο 24ωρο είναι 1,008 m2 και η μέση μέγιστη απόσταση σε ευθεία γραμμή μεταξύ των στιγμάτων του GPS είναι 329 m. Επίσης, φαίνεται ότι σημαντική επίδραση στον ζωτικό χώρο και στις αποστάσεις που διανύουν αποτελούν κάποια χαρακτηριστικά των γάτων όπως το φύλο τους, χαρακτηριστικά της εκάστοτε περιοχής όπως ο τύπος εδαφοκάλυψης και η φυσικότητα της περιοχής, αλλά και πρακτικές που εφαρμόζουν οι ιδιοκτήτες τους όπως ο διαθέσιμος χώρος για να μένουν οι γάτες. Αναφορικά με το ερωτηματολόγιο, δείγμα αποτέλεσαν 307 τυχαίοι συμμετέχοντες. Η πλειοψηφία δείχνει να αναγνωρίζει εν μέρη τα προβλήματα που δημιουργούνται στην πανίδα από τις αδέσποτες γάτες, με την συντριπτική πλειοψηφία (72,3%) να θεωρεί ότι υπάρχει ανάγκη για πιο σωστή διαχείριση τους, με προτίμηση ως μέτρο διαχείρισης την στείρωση, με προτεραιότητα στις προστατευόμενες περιοχές. Οι γάτες φαίνεται να δραστηριοποιούνται σε σημεία κυρίως πλησίον των περιοχών σίτισης και διαμονής τους χρησιμοποιώντας φυσικές αλλά και διαταραγμένες από τον άνθρωπο περιοχές. Τα στοιχεία κίνησης των γατών ενισχύουν τις ανησυχίες για επιπτώσεις στην άγρια πανίδα, καθιστώντας επιτακτική ανάγκη τον ορθό σχεδιασμό και την υλοποίηση διαχειριστικού σχεδίου, για περιορισμό και σταδιακή εξάλειψη των επιπτώσεων.