Πόλωση πολιτικής πληροφορίας στα κοινωνικά μέσα: Μελέτη περίπτωσης στο Twitter
Abstract
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν ένα σημαντικό μέσο για την πληροφόρηση για πολιτικά θέματα. Οι χρήστες του Twitter μπορούν έχουν πρόσβαση σε πληθώρα πολιτικών γεγονότων και πολιτικών υποψηφίων, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε έντονη πόλωση. Καθώς το πολιτικό περιεχόμενο και οι στάσεις των χρηστών μπορεί να συντελέσουν στη διαμόρφωση πεποιθήσεων και να διαμορφώσουν το πολιτικό σκηνικό, καθοριστικό ρόλο στην έκφραση της πόλωσης παίζουν οι προκαταλήψεις. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να αναδείξει την ύπαρξη πόλωσης και προκαταλήψεων στο πολιτικό περιεχόμενο και τις επιπτώσεις που αυτά μπορεί να έχουν. Προκειμένου να επιτευχθεί εφαρμόσθηκε μια συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση, η οποία βασίστηκε στο μοντέλο για τα προτιμώμενα στοιχεία αναφοράς για συστηματικές κριτικές και μετα-αναλύσεις (μοντέλο PRISMA). Σύμφωνα με αυτό, αναζητήθηκαν μελέτες σε εννιά βάσεις δεδομένων και μετά την εφαρμογή μιας συμβολοσειράς αναζήτησης με λέξεις που σχετίζονται με το συγκεκριμένο θέμα και την εφαρμογή των κριτηρίων ένταξης και αποκλεισμού των ερευνών, τελικά, αναδείχθηκαν 44 μελέτες. Από την ανάλυση αυτών των μελετών αναδείχθηκαν σημαντικά συμπεράσματα για την πόλωση που αναδεικνύεται μεταξύ των χρηστών του Twitter. Ιδιαίτερο ρόλο στην αύξηση της πόλωσης παίζουν οι προκαταλήψεις που δημιουργούντα από τον τρόπο χρήσης του Twitter και από τα καίρια φαινόμενα που μπορεί να μεγιστοποιήσει ο τρόπος λειτουργίας του. Τα φαινόμενα των θαλάμων ηχούς και των φυσαλίδων φίλτρων και η προκατάληψη επιλογής ή gatekeeping που εμφανίζουν οι χρήστες αποτελούν τα κύρια σημεία που αναδείχθηκαν ως αιτίες της προκατάληψης και της προώθησης της πολιτικής πόλωσης. Οι ακραίοι πολιτικοί, οι υποστηρικτές με έντονα ριζοσπαστικές ιδεολογίες, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι (ημι)αυτόματοι λογαριασμοί (bots) εντείνουν την πόλωση. Η πολιτική σταθερότητα μιας χώρας μειώνει το ενδεχόμενο της έντονης πόλωσης, ενώ, η αντίδραση των πολιτών σε ακραία πολιτικά περιστατικά βρέθηκε ότι εκφράζεται με τον ίδιο βαθμό έντασης στο Twitter. Επιπλέον, η πόλωση στο Twitter μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στα θεμέλια της δημοκρατίας και οι προκαταλήψεις μπορεί να διαφοροποιήσουν τις στάσεις των χρηστών και να επηρεάσουν τη γνώμη τους ή ακόμη και την ψήφο τους, ώστε να ευνοηθούν συγκεκριμένες πολιτικές, υποψήφιοι ή κόμματα. Η μέτρηση της πόλωσης και η εκτίμηση της προκατάληψης μπορούν να επιτευχθούν από τους ερευνητές του πολιτικού περιεχομένου στο Twitter και δύναται να αναδείξουν τις αιτίες τους. Η αντιμετώπισή τους μπορεί να επιτευχθεί με μετρικές του Twitter προς αυτό το σκοπό, ώστε οι χρήστες, τελικά, να μπορούν να δουν αντικειμενικές πληροφορίες και διαφορετικές απόψεις, ακόμη και αν αυτές προέρχονται από πολιτικές μειονότητες. Ωστόσο, οι χρήστες θα πρέπει να εκπαιδευτούν για να μπορούν να αντιληφθούν και να αποφεύγουν τη χειραγώγηση. Σημαντική διάσταση είναι η δράση της ταξινόμησης της μηχανής αναζήτησης του Twitter, η μελέτη της οποίας, ιδιαίτερα στο πολιτικό περιεχόμενο για την Ελλάδας μπορεί να μελετηθεί μελλοντικά.