Ελεύθερη βούληση και αυτονομία κατά τη λήψη ιατρικών αποφάσεων

Abstract

Πολλοί που ασχολούνται με την Βιοηθική θεωρούν την έννοια της αυτονομίας ως δεδομένη. Η αυτονομία όμως, μια έννοια που συνήθως θεωρείται ότι εμπεριέχει την ελεύθερη βούληση ή ταυτίζεται από ορισμένους μελετητές μαζί της, απειλείται από τον ντετερμινισμό ή από την σκληρή ασυμβατοκρατία. Αν η ελεύθερη βούληση είναι μια ψευδαίσθηση και οι πράξεις είναι καθορισμένες από προηγούμενες αιτίες, τότε δεν υπάρχει περιθώριο για σεβασμό της αυτονομίας των προσώπων. Ένας αυξανόμενος αριθμός στοχαστών υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση. Εάν έχουν δίκιο, τότε οι περισσότερες ηθικές έννοιες, συμπεριλαμβανομένης της αυτονομίας, θα καταστούν αβάσιμες. Διερευνούμε ποιες είναι οι απειλές για την ελεύθερη βούληση και οι κύριες απαντήσεις σε αυτές τις απειλές. Παρόλο που οι θεωρίες στη συζήτηση της ελεύθερης βούλησης αφθονούν, όλες παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα. Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι δεν υπάρχει οριστική απάντηση στη βιβλιογραφία. Το ισχυρότερο επιχείρημα κατά της ελεύθερης βούλησης, το οποίο έμεινε ουσιαστικά αναπάντητο, είναι το Βασικό Επιχείρημα του Galen Strawson που δηλώνει ότι τίποτα δεν μπορεί να είναι αιτία του εαυτού του και άρα πραγματικά ηθικά υπεύθυνο. Μια πρόσφατη δημοσίευση του Song υποβιβάζει αυτό το επιχείρημα, αφού οποιαδήποτε τεκμηρίωση υιοθετεί την προσέγγιση του βασικού επιχειρήματος θα συναντήσει το πρόβλημα της άπειρης παλινδρόμησης. Συμπεραίνουμε ότι επί του παρόντος δεν υπάρχει σοβαρή απειλή για την ύπαρξη της ελεύθερης βούλησης, άρα η αυτονομία δεν είναι αβάσιμη έννοια. Ακολούθως, εξετάζουμε με κριτική ματιά μεταξύ άλλων την προέλευση της αυτονομίας και το νόημα της στη σύγχρονη Βιοηθική, τις προϋποθέσεις για να θεωρηθεί ένα πρόσωπο αυτόνομο, την αρχή του σεβασμού της αυτονομίας η οποία θεωρείται ένας από τους τέσσερις πυλώνες της Βιοηθικής και τη διαδικασία ενημερωμένης συγκατάθεσης που αντλεί την αξία της μέσω της αρχής του σεβασμού της αυτονομίας. Συμπεραίνουμε ότι δεν είναι τυχαίο ότι η αρχή της αυτονομίας θεωρείται πρώτη μεταξύ ίσων, καθώς φαίνεται ότι όλες οι άλλες αρχές έχουν στον πυρήνα τους την έννοια της. Τέλος, διερευνούμε τι εννοεί ο Immanuel Kant με τον όρο αυτονομία και πώς σχετίζεται με τη σύγχρονη χρήση της έννοιας. Ακολούθως, συζητάμε τρεις περιπτωσιολογικές μελέτες: για την ενεργητική ευθανασία, τη χορήγηση εικονικού φαρμάκου και ασθενή που αρνείται τη μετάγγιση αίματος.