Εκτίμηση της δέσμευσης άνθρακα σε δασικά οικοσυστήματα της Κύπρου
Abstract
Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή, έχει ως στόχο την εκτίμηση της ποσότητας του δεσμευμένου άνθρακα στα δασικά οικοσυστήματα της Κύπρου χρησιμοποιώντας διαφορετικές προσεγγίσεις. Τα δάση ως η πιο σημαντική χερσαία δεξαμενή άνθρακα, συμβάλουν στη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος δεσμεύοντας τον ανόργανο άνθρακα υπό τη μορφή του αερίου διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας και μετατρέποντας το σε οργανικό άνθρακα / βιομάζα. Κεντρικό σημείο ενδιαφέροντος για την κλιματική αλλαγή, αποτελεί η μελέτη της δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα το οποίο ως αέριο συνυπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου προκαλεί αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Ως εκ τούτου τα δασικά οικοσυστήματα, ως οι σημαντικότερες χερσαίες δεξαμενές άνθρακα, συμβάλουν στη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος και γίνονται οι καταλληλότερες περιοχές για έλεγχο της δέσμευσής του.
Ανθρώπινες ενέργειες, όπως εξόρυξη και καύση μεγαλύτερων ποσοτήτων καύσιμης ύλης για ενεργειακή κατανάλωση, αλλά και η διαρκής αστική ανάπτυξη, αυξάνουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα προς το περιβάλλον. Η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων από την μία μειώνει την τοπική βιοποικιλότητα και από την άλλη επιδρά στην ποιότητα των οικοσυστημικών υπηρεσιών που προσφέρονται. Μελέτες για τα οικολογικά φαινόμενα σε παγκόσμιο επίπεδο, αναφέρουν την αυξητική τάση της συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα επισύροντας την ανάγκη για εφαρμογή σχεδίων προστασίας της φύσης και της βιοποικιλότητας. Γι’ αυτό το λόγο η μέτρηση της ποσότητας άνθρακα που βρίσκεται δεσμευμένη στους διάφορους τύπους δασικών οικοσυστημάτων αποτελεί σημείο αναφοράς για την αξιολόγηση της παροχής οικοσυστημικών υπηρεσιών από τα συγκεκριμένα οικοσυστήματα σε ότι αφορά τη ρύθμιση του κλίματος και κατ’ επέκταση την άσκηση συγκεκριμένων πολιτικών προς την κατεύθυνση μείωσης του άνθρακα της ατμόσφαιρας.
Παρόλα αυτά δεν υπάρχουν άμεσα διαθέσιμα δεδομένα πεδίου για όλα τα δασικά οικοσυστήματα και τύπους δασικών οικοσυστημάτων. Απουσία λοιπόν τέτοιας πληροφορίας και σύμφωνα με την κρισιμότητα της κατάστασης, η επιστημονική κοινότητα για σκοπούς εκτίμησης των ποσοτήτων άνθρακα στα διάφορα οικοσυστήματα προάγει μεθόδους εκτίμησης των ποσοτήτων του δεσμευμένου άνθρακα με τη χρήση διαθέσιμων δεδομένων, είτε αυτά είναι τοπικής είτε παγκόσμιας κλίμακας.
Στην παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή, εφαρμόστηκαν δύο προσεγγίσεις εκτίμησης της ποσότητας άνθρακα σε τρεις τύπους δασικών οικοσυστημάτων της οροσειράς του Τροόδους. Η μία με τη χρήση δεδομένων παγκόσμιας κλίμακας και η άλλη με δεδομένα τα οποία πάρθηκαν από δειγματοληψίες στην Κύπρο (τοπικής κλίμακας). Οι τρεις τύποι βλάστησης αφορούν τα είδη: Cedrus brevifolia, Pinus nigra και Quercus alnifolia, ενώ η εκτίμηση της δέσμευσης άνθρακα, κατανέμεται στις τέσσερις δεξαμενές άνθρακα των δασικών οικοσυστημάτων οι οποίες είναι η Υπέργεια Βιομάζα, η Υπόγεια Βιομάζα, η Νεκρή Οργανική Ύλη και το Έδαφος. Το ενδιαφέρον της μελέτης, προκύπτει στο συνολικό αποτέλεσμα μεταξύ των δύο μεθοδολογικών προσεγγίσεων που χρησιμοποιήθηκαν για την εκτίμηση της δέσμευσης του άνθρακα, όπου προκύπτει και μια σημαντική διαφορά της τάξεως του 33,17%. Η πρώτη μέθοδος, με τη χρήση της εργαλειοθήκης Tessa, αποτελεί μέθοδο η οποία βασίζεται σε διεθνείς πηγές δεδομένων για εκτίμηση του αποτελέσματος, ενώ η δεύτερη βασίζεται στη χρήση και επεξεργασία, μικρής κλίμακας, διαθέσιμων τοπικών δεδομένων πεδίου.
Βασική διαπίστωση της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής, είναι ότι με την εφαρμογή διαφορετικών μεθόδων εκτίμησης δέσμευσης άνθρακα σε κάθε δεξαμενή άνθρακα των δασικών οικοσυστημάτων προκύπτουν σημαντικές διαφορές. Όσο αφορά την Υπέργεια βιομάζα προκύπτει διαφορά της τάξεως του 15,79%, για την Υπόγεια βιομάζα 27,48% και για το ποσό του άνθρακα που είναι δεσμευμένο στο έδαφος 101,1%. Για την νεκρή οργανική ύλη το αποτέλεσμα δεν ήταν εφικτό για σύγκριση λόγω της έλλειψης πληροφοριών για τη μέθοδο εκτίμησης με τη χρήση τοπικής κλίμακας δεδομένων. Ο ποσοτικός προσδιορισμός του ισοζυγίου του άνθρακα στα δάση είναι μια από τις κύριες προκλήσεις, εάν η εκτίμηση της δέσμευση του άνθρακα ληφθεί υπόψη στους στόχους της διαχείρισης των δασών. Απώτερος σκοπός της μεταπτυχιακής διατριβής είναι τόσο η κατανόηση των αποτελεσμάτων που δίνονται από τις δύο μεθοδολογίες όσο και η υπογράμμιση αναγκαίων και επιμέρους τοπικών ενεργειών για τη μελλοντική διασφάλιση του οικοσυστήματος του νησιού.