Διαχείριση αποβλήτων καταλοίπων γεωτρήσεων από τις ερευνητικές γεωτρητικές διαδικασίες για εξεύρεση υδρογονανθράκων μέσω της διαδικασίας κριτηρίων αποχαρακτηρισμού των αποβλήτων στα πλαίσια της στρατηγικής κυκλικής οικονομίας

Abstract

Το περιβαλλοντικά ζητήματα έχουν μπει στο κάδρο των κεντρικών πολιτικών που εκπορεύονται από τα κέντρα λήψης αποφάσεων, κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού έχει γίνει πλέον κατανοητό ότι ο πλανήτης βρίσκεται πλέον στην ώρα μηδέν. Η διαχείριση αποβλήτων και κυρίως των επικίνδυνων αποβλήτων, είναι θέμα που επηρεάζει άμεσα τόσο την ανθρώπινη υγεία, όσο και το περιβάλλον. Επίσης, θεωρείται άμεσα συνυφασμένο με την οικονομία και συνεπώς με την ίδια την κοινωνία. Έχει γίνει πλέον κατανοητό ότι το μοντέλο γραμμικής οικονομίας είναι πλέον ξεπερασμένο και η στροφή προς την κυκλική οικονομία θα έχει ευεργετικές συνέπειες σε όλα τα επίπεδα. Για αυτό το λόγο έχουν συνομολογηθεί, μεταξύ άλλων, η Στρατηγική της Κυκλικής Οικονομίας και η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που στοχεύουν στην επαναφορά των υλικών που θεωρούνται απόβλητα στον κύκλο της οικονομίας ως προϊόντα και στην κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050. Η βιομηχανία έρευνας, ανακάλυψης, εξόρυξης και εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου κυριαρχεί και εξελίσσεται μέσα από το πέρασμα των δεκαετιών, αφού μέχρι σήμερα είναι ο κύριος ενεργειακός τροφοδότης ανά το παγκόσμιο. Μπορεί να λεχθεί με βεβαιότητα ότι υπάρχει ένα είδος εξάρτησης της οικονομικής ευημερίας από τη βιομηχανία υδρογονανθράκων, καθώς μέχρι σήμερα οι κύριες βιομηχανικές δραστηριότητες εξαρτώνται από αυτήν, παρόλη την εξέλιξη και αναβάθμιση της τεχνολογίας. Τα Κατάλοιπα Γεωτρήσεων θεωρούνται ως ένα ειδικό ρεύμα επικίνδυνων αποβλήτων που παράγονται από τη γεωτρητική διαδικασία έρευνας για εξεύρεση υδρογονανθράκων και απασχολεί και την Κυπριακή Δημοκρατία που έχει εφαρμόσει το δικό της ερευνητικό πρόγραμμα στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου την τελευταία δεκαετία. Σκοπός της μεταπτυχιακής διατριβής είναι ο καθορισμός κριτηρίων αποχαρακτηρισμού των Καταλοίπων Γεωτρήσεων, αφού περάσουν αρχικά από την επεξεργασία θερμικής εκρόφησης μέσω της μονάδα Thermomechanical Cuttings Cleaner και επανεισδοχή τους στον κύκλο της παραγωγής ως προϊόν. Η μεταπτυχιακή διατριβή διερευνά κατά πόσον Κατάλοιπα Γεωτρήσεων μπορούν αν χρησιμοποιηθούν ως αδρανή, ή/και δομικά υλικά ή/και για παραγωγή τσιμέντου, ή/και άλλα έργα πολιτικής μηχανικής προσθέτοντας αξία στη φιλοσοφία της κυκλικής οικονομίας μέσα από βιώσιμες λύσεις. Μέσω του εγχειρήματος εξυπηρετείται και ο στόχος της μείωσης της εξάρτησης από τους πρωτογενείς ορυκτούς πόρους μέσω εναλλακτικών οικονομικών και ασφαλών λύσεων. Η παραγωγική διαδικασία της γεώτρησης περιλαμβάνει τη χρήση υγρών (Ball et al., 2012), γνωστά και με την ονομασία «λάσπη». Το θαλάσσιο οικοσύστημα επηρεάζεται άκρως αρνητικά λόγω της υψηλής τοξικότητας και της παρουσίας χημικών από υγρά γεώτρησης (Soegianto et al., 2008; Gbadebo et al., 2010; Sil et al., 2012). Επιπλέον, υπάρχει κίνδυνος πιθανών επιπτώσεων και στον άνθρωπο, όπως ερεθισμός δέρματος, βήχας, δερματίτιδα (Ismail et al., 2017), και έτσι τα απόβλητα γεωτρήσεων αναγνωρίστηκαν παγκοσμίως ως ένα ξεχωριστό και ειδικό ρεύμα αποβλήτων που πρέπει να τύχει διαχείρισης. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε είναι η συλλογή πρωτόλειων στοιχείων από την εταιρεία Innovating Environmental Solutions Center Ltd, που είναι η μοναδική αδειοδοτημένη στην Κύπρο για διαχείριση αποβλήτων γεωτρήσεων. Έχει ληφθεί πραγματικό δείγμα καταλοίπων γεωτρήσεων και διενεργήθηκαν αναλύσεις σε πιστοποιημένο εργαστήριο για την καταγραφή συγκεκριμένων παραμέτρων. Τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με τα όρια που θέτουν τα πρωτόκολλα ποιότητας για αδρανή / υλικά πολιτικής μηχανικής / τσιμέντο. Περαιτέρω, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος SWOT analysis, έγινε βιβλιογραφική ανασκόπηση για τις υφιστάμενες μεθόδους επεξεργασίας αλλά ή χρήσης των καταλοίπων γεωτρήσεων και αναλύθηκε εκτενώς η διαδικασία αποχαρακτηρισμού αποβλήτων όπως έχει εκπονηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συμπεριλαμβάνεται στην οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα. Σημαντική κρίνεται και η εκτενής αναφορά που γίνεται και στο υπόλοιπο ευρωπαϊκό / εθνικό νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη διαδικασία. Η βιβλιογραφική ανασκόπηση κατέδειξε ότι ο πιο διαδεδομένος τρόπος διαχείρισης καταλοίπων γεωτρήσεων είναι η υπεράκτια απόρριψη ή η ταφή του αποβλήτου και δε φαίνεται να γίνεται ιδιαίτερη χρήση του για εναλλακτικούς σκοπούς. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι τα κατάλοιπα γεωτρήσεων με την επεξεργασία τους από τη μονάδα TCC θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη για έργα πολιτικής μηχανικής, από τη στιγμή που το εξερχόμενο στερεό απόβλητο πληροί τα όρια που θέτουν τα πρωτόκολλα ποιότητας. Η αξία των αποτελεσμάτων μπορεί να θεωρηθεί σημαντική από τα κέντρα λήψης αποφάσεων, τις πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα διαχείρισης υδρογονανθράκων και στις κρατικές αρχές καθώς η λύση που προτείνεται εντάσσεται στα πλαίσια της βιωσιμότητας, της κυκλικότητας και πρώτιστα διασφαλίσει το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.