Η "Σαγήνη" στο θέατρο του Θ. Τερζόπουλου και στην παράσταση "Alarme"
Abstract
Η παρούσα διατριβή επιχειρεί να δείξει πώς θεματοποιείται η έννοια της σαγήνης στο έργο του Θεόδωρου Τερζόπουλου, παίρνοντας ως υπόδειγμα την παράσταση ALARME. Το θεωρητικό μέρος της εργασίας επιχειρεί να περιγράψει τις βασικές φιλοσοφικές εννοιολογήσεις της σαγήνης, από τις αρχικές της συνδηλώσεις στην αρχαία ελληνική και τη βιβλική γραμματεία έως και τον 20ό αιώνα. Επισκοπούνται η ετυμολογική προέλευση της έννοιας και οι σημασίες της, η σχέση της με την αρχαία Σοφιστική και οι επακόλουθες εννοιολογήσεις της κατά τη ρωμαϊκή περίοδο και τον Μεσαίωνα, καθώς και στη σκέψη του 20ού αιώνα, με ιδιαίτερη αναφορά στο έργο του Ζαν Μποντριγιάρ, όπου επιχειρείται να καταδειχθούν οι σχετισμοί και συνάψεις του με τη σκηνική πράξη του Τερζόπουλου, στο πλαίσιο μιας κριτικής της νεωτερικότητας και του εργαλειακού λόγου. Περιγράφεται, επίσης, η θεωρητικοποίηση της σαγήνης στην ψυχανάλυση, κυρίως στο έργο των Φρόιντ και Λακάν.
Το παραστασιακό μέρος της εργασίας επιχειρεί να αναδείξει και να περιγράψει τις όψεις της σαγήνης στην παράσταση ALARME, με κύρια επικέντρωση στη σαγήνη της εξουσίας και τη σαγήνη της υπόκρισης. Παρουσιάζεται το πώς εκδιπλώνεται η σαγήνη σε όλες τις εκφάνσεις της παράστασης, σε σχέση προς τη γλώσσα, τον ρυθμό, τον χώρο, τον χρόνο, τη σκηνική διάταξη και μορφοποίηση, το σώμα και την υπόκριση των ηθοποιών. Aναλύεται ο μηχανισμός της σαγήνης, στο πλαίσιο μιας επανατοποθέτησης του οντολογικού ερωτήματος από τον σκηνοθέτη. Η διατριβή παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο ο Τερζόπουλος πραγματεύεται τη σαγήνη, αποκλίνοντας από τις κλασικές προσεγγίσεις, καθώς προτείνει μια ρηξικέλευθη σκηνική εκδοχή του «σαγηνεύειν», η οποία ενεργοποιεί τον θεατή, θέτοντάς του οντολογικά και υπαρξιακά ερωτήματα. Μέσα στο ιστορικοκοινωνικό συγκείμενο της συνεχιζόμενης πολύμορφης κρίσης που διαπερνά την ελληνική κοινωνία, τo ALARME ενέχει τον χαρακτήρα ενός επείγοντος καλέσματος για αφύπνιση, προς ανάσχεση της πορείας προς σ’ ένα ακόμη πιο δυστοπικό μέλλον.