Εκτίμηση των επιπτώσεων των πυρκαγιών της θερινής περιόδου (Ιούλιος 2018) στη Νέα Μάκρη-Μαραθώνα και συνεπαγόμενοι φυσικοί κίνδυνοι με τη χρήση γεωγραφικών δεδομένων

Αρκετές περιοχές πλήττονται συχνότερα από ακραία καιρικά φαινόμενα και βροχοπτώσεις, ενώ άλλες δοκιμάζονται από μεγάλης έντασης καύσωνες και ξηρασίες λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι επιπτώσεις αυτές αναμένεται να ενταθούν τις επόμενες δεκαετίες σε οικιστικό αλλά και στο φυσικό περιβάλλον, αφού για κάθε 1οC, που αυξάνεται η θερμοκρασία, o αριθμός των περιοχών που καίγεται από πυρκαγιές θα αυξηθεί κατά δύο έως τέσσερις φορές. Η Ανατολική Αττική είναι μία από τις περιοχές που επλήγησαν από φονικές πυρκαγιές το απόγευμα της 23ης Ιουλίου 2018 που ξέσπασε πυρκαγιά στην ανατολική πλευρά της Πεντέλης και κατευθύνθηκε προς τους οικισμούς Νέος Βουτζάς και Μάτι. Η πυρκαγιά επεκτάθηκε με γρήγορους ρυθμούς λόγω των ισχυρών τοπικών ανέμων, έχοντας ως αποτέλεσμα -εκτός των φυσικών και υλικών καταστροφών- δεκάδες θύματα στο Μάτι. Ο τελευταίος επίσημος απολογισμός αναφέρεται σε 99 νεκρούς, ενώ υπήρξαν και 164 τραυματίες, και 51% των κτιρίων στην πληγείσα περιοχή κρίθηκαν κατεδαφιστέα. H πυρκαγιά στο Νέο Βουτζά και το Μάτι είναι η φονικότερη στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κράτους, και μία από τις φονικότερες παγκοσμίως κατά τον 21ο αιώνα. Στόχος της εργασίας μας αποτελεί -με τη χρήση ελεύθερων γεωγραφικών δεδομένων- να γίνει αποτίμηση των αποτελεσμάτων της πυρκαγιάς και να εντοπιστούν ζώνες με αυξημένο πλημμυρικό κίνδυνο σε σχέση με τις καμένες εκτάσεις, σε περιβάλλον γεωγραφικού πληροφορικού συστήματος. Πρώτα έγινε νοηματική πρόσληψη του προβλήματος και των αλληλοσχετιζόμενων γεωγραφικών παραμέτρων του. Μετά ακολούθησε εντοπισμός κατάλληλων γεωγραφικών (Ψηφιακό υψομετρικό μοντέλο εδάφους, χάρτες καλύψεων και χρήσεων γης, συγκοινωνιακά και πολεοδομικά δεδομένα) και δορυφορικών δεδομένων (από εικόνες Landsat). Στην συνέχεια ορίσθηκαν τα διανυσματικά και πλεγματικά επίπεδα πληροφορίων, όπως και τα παράγωγα επίπεδα πληροφορίας και έγινε η τυποποίηση του προβλήματος. Η υλοποίηση περιλαμβάνει τον προσδιορισμό της καμένης έκτασης (με χρήση του κανονικοποιημένου δείκτη βλάστησης), και των καλύψεων/χρήσεων γης εντός αυτής (με χρήση των δεδομένων καλύψεων χρήσεων γης CORINE). Στην συνέχεια έγινε προσδιορισμός των κατευθύνσεων απορροής στην ευρύτερη περιοχή των πληγεισών ζωνών και ο προσδιορισμός των υδρογεωμορφολογικών αντικειμένων και της παραμετρικής τους αναπαράστασης, με αποτέλεσμα να οριοθετηθούν ζώνες με μεγάλο πλημμυρικό κίνδυνο (με χρήση του EUROPEAN DEM). Το πιο σημαντικό βιοφυσικό πρόβλημα είναι η αυξημένη θερμοκρασία της επιφάνειας του εδάφους (όπως προσδιορίστηκε από τον σαρωτή LANDSAT-TIR) που υποδηλώνει καταστροφή του εδαφικού ορίζοντα και τη διακοπή της ημερήσιας κυκλοφορίας του υδροφόρου ορίζοντα προς την επιφάνεια.