Η ψηφιοποίηση ως παράγων συντήρησης και προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς: το Μουσείο Ερμιτάζ

Abstract

Η μεταπτυχιακή διατριβή αυτή επιχειρεί να περιγράψει τις σύγχρονες μεθόδους ψηφιοποίησης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, ξεκινώντας από τις διαδικασίες καταγραφής και λεπτομερούς αποτύπωσης των ευρημάτων μέχρι και την ανάδειξη τους στο μουσειακό περιβάλλον. Το μουσειακό περιβάλλον δεν προσεγγίζεται μόνο ως προς την αρχιτεκτονική του δομή, αλλά ερμηνεύεται και επανακαθορίζεται ως πολυδιάστατος χώρος που επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες. Καταλύτης σε αυτή τη δυναμική προσέγγιση του μουσειακού περιβάλλοντος, αποτελούν οι τεχνολογικές εφαρμογές υψηλής εμβύθισης, όπως η εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα, οι οποίες διαρρηγνύουν την παραδοσιακή διάσταση του χώρου και εμπλουτίζουν την μουσειακή εμπειρία με πολυμεσικές πληροφορίες. Μέσω της εφαρμογής αυτών των τεχνολογιών επιχειρείται να διερευνηθεί η έννοια της συμμετοχικότητας στην πολιτιστική εμπειρία της διάδοσης της πολιτιστικής πληροφορίας και της αποκεντρωμένης δομής των πολιτιστικών οργανισμών. Παράλληλα, με την παρουσίαση καινούργιων τεχνολογιών όπως είναι οι αλυσίδες συστοιχιών και οι μη ανταλλάξιμες μάρκες αξίας, επιχειρούνται να διαφανούν εναλλακτικές δομές οργάνωσης και τεκμηρίωσης του πολιτιστικού αποθέματος, αλλά και μορφές βιωσιμότητας απαλλαγμένες από οικονομικές κηδεμονίες, είτε αυτές προέρχονται από κρατικές παροχές είτε από επιχειρηματικούς κύκλους. Αφού γίνει μια ιστορική αναδρομή στις έννοιες της πολιτιστικής κληρονομιάς και του μουσείου, παρουσιάζονται οι νέες τεχνολογίες ψηφιοποίησης και ανάδειξης με άξονα τη διάδραση του ψηφιακού ή φυσικού επισκέπτη με το έκθεμα. Σημαντική είναι η αναφορά στην έξαρση της πανδημίας του Sars-Cov2, αφού όπως θα διαφανεί παρακάτω, αποτέλεσε τον καταλύτη για την ευρεία υιοθέτηση των ψηφιακών τεχνολογιών από πολλούς πολιτιστικούς οργανισμούς, ώστε να μην διαρραγεί η σχέση του κοινού με τα μουσεία. Μέσα από την ανασκόπηση των δράσεων του Ερμιτάζ, τόσο κατά την περίοδο της πανδημίας όσο και μέσα από την πάγια ψηφιακή του στρατηγική, διαφαίνονται οι αξίες της ανοικτής πρόσβασης, του πειραματισμού στα νέα τεχνολογικά μέσα και της συμμετοχικότητας στις δράσεις του πολιτιστικού αυτού οργανισμού. Συνοψίζοντας, παρατίθενται οι σκέψεις για το μέλλον της ψηφιοποίησης και της γενικότερης ψηφιακής στρατηγικής των πολιτιστικών οργανισμών και το κατά πόσο αυτοί οι οργανισμοί μπορούν να αποκεντρωθούν από παραδοσιακά μοντέλα διαλογής πολιτιστικού περιεχομένου και διαμοιρασμού της πολιτιστικής πληροφορίας.