Θεωρίες συνομωσίας στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αντιλήψεις και στάσεις νέων ηλικίας 18-25 ετών.

Abstract

Οι θεωρίες συνομωσίας δεν είναι νέο φαινόμενο. Είναι ριζωμένες στη δυτική κουλτούρα ήδη από τον Μεσαίωνα. Από τη δεκαετία του 1960 και μετά, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αρχικά και αργότερα το Διαδίκτυο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης συνέβαλαν στη διάχυση των θεωριών αυτών σε μεγαλύτερα ακροατήρια. Η παρούσα διατριβή εστιάζοντας στην ηλικιακή ομάδα των νέων 18 -25 ετών που κάνει έντονη χρήση του Διαδικτύου και των ΜΚΔ, διερευνά αν η ομάδα αυτή έλκεται από θεωρίες συνομωσίας που διοχετεύονται στα ψηφιακά περιβάλλοντα. Αν και πολλοί παράγοντες έχουν καταγραφεί στη διεθνή βιβλιογραφία ως σχετιζόμενοι με την αποδοχή θεωριών συνομωσίας, ο παράγοντας της ηλικίας δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα διάγει μία μεταβατική περίοδο ανάμεσα στην εφηβεία και την ενηλικίωση, κατά την οποία διερευνά την ταυτότητα της και πειραματίζεται με νέους ρόλους και εμπειρίες σε επίπεδο εργασίας, σχέσεων αλλά και κοσμοθεωρίας. Στο πλαίσιο αυτό, η έννοια της αναζήτησης καθορίζει εν πολλοίς τη δράση της και η αμφισβήτηση της κοινωνικής πραγματικότητας (status quo) που έχει καταγραφεί ως βασικός παράγοντας της προδιάθεσης αποδοχής θεωριών συνωμοσίας, αναμένεται να αποτελεί χαρακτηριστικό της ομάδας. Για την υλοποίηση της μεταπτυχιακής διατριβής υλοποιήθηκε έρευνα στην Κύπρο με την χρήση ερωτηματολογίου. Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν πως οι συμμετέχοντες γνωρίζουν τις θεωρίες συνομωσίας για τις οποίες ερωτήθηκαν και μάλιστα στις μισές περιπτώσεις (8) τα ποσοστά αυτών που τις γνωρίζουν υπερβαίνουν το 40%. Επιπλέον, υψηλά ποσοστά συμφωνίας και απόλυτης συμφωνίας καταγράφηκαν σε έναν αριθμό προτάσεων (20) που τέθηκαν στους ερωτώμενους και σχετίζονται κυρίως με την αμφισβήτηση της πραγματικότητας και την αναζήτηση της αλήθειας. Διάφοροι παράγοντες όπως η πολιτική τοποθέτηση, το εισόδημα, ο αριθμός προφίλ ή η επίδραση του Διαδικτύου και των ΜΚΔ στην ενημέρωση φαίνεται να επιδρούν στην άποψη των ερωτώμενων, όπως καταγράφεται στις είκοσι προτάσεις. Τα αποτελέσματα της έρευνας συνάδουν με τη θέση που ήδη έχει διατυπωθεί πως η εξάπλωση των θεωριών συνωμοσίας στην Δύση λειτουργεί στο πλαίσιο μίας γενικευμένης δυσπιστίας που είναι ενσωματωμένη στην πολιτιστική λογική του νεωτερισμού καθώς οι άνθρωποι υποπτεύονται την γνώση που προέρχεται από επίσημους θεσμούς και εμπειρογνώμονες και αναζητούν εναλλακτικές ερμηνείες της πραγματικότητας. Λέξεις-κλειδιά: Θεωρίες Συνομωσίας, Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, νέοι ηλικίας 18-25, αναζήτηση αλήθειας, παράγοντες αποδοχής θεωριών συνομωσίας