Η ποιητική φωνή στα "Έργα και Ημέραι" του Ησιόδου. Μία αφηγηματολογική προσέγγιση του Ησιόδειου διδακτικού έπους.

Abstract

Το ησιόδειο έπος Έργα και Hμέραι αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, καθώς αφενός εγκαινιάζει ένα νέο ποιητικό είδος, την παραινετική-διδακτική επική ποίηση, και αφετέρου αποτελεί την πρώτη ποιητική δημιουργία με την αυτοαναφορικότητα του ποιητικού «εγώ». Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι αφενός να καταδειχθεί πώς στο συγκεκριμένο έπος η ποιητική φωνή, με τη χαρακτηριστική αυτοαναφορικότητα του ποιητικού «εγώ» αποτελεί βασικό γνώρισμα που προσιδιάζει στον συμβουλευτικό-παραινετικό χαρακτήρα του εν λόγω έπους ως διακριτού είδους, και αφετέρου να αναδειχθεί η εσωτερική σύνδεση και συνοχή των ποικίλων θεμάτων που το απαρτίζουν, αντίθετα με τάσεις μέρους της κριτικής, που είτε αθετούσε ολόκληρα μέρη του ποιήματος ως μη γνήσια είτε θεωρούσε το ποίημα ως συμπίλημα ετερογενών θεμάτων. Με την αφηγηματολογική κατηγορία της «φωνής» θα καταδειχθεί πώς ο ποιητής δημιουργεί μία ενδοκειμενική persona με όρους αυθεντίας που συμβουλεύει τον ενδοκειμενικό του αποδέκτη και αφηγείται μύθους με συμβολικό-διδακτικό χαρακτήρα, ενώ η ανάλυση του κειμένου συνολικά υπό το πρίσμα της αφηγηματολογίας, περιλαμβάνοντας τις λοιπές κατηγορίες της έγκλισης και του χρόνου με τις οποίες αιτιακά συμπλέκεται η κατηγορία της φωνής, θα φωτίσει ζητήματα ερμηνείας του κειμένου με γνώμονα το εστιακό σημείο της αφήγησης και την χρονική κατανομή των θεμάτων και των γεγονότων της αφήγησης από τον αφηγητή. Συν τοις άλλοις, με την αξιοποίηση της θεωρητικής εργαλειοθήκης της αφηγηματολογίας θα καταδειχθούν εκείνα τα δομικά χαρακτηριστικά των Έργων και Ημερών που αποτελούν ουσιώδη γνωρίσματα ενός ποιητικού είδους προφορικής ποίησης και μαρτυρούν μια δόκιμη και επιμελημένη επεξεργασία του ποικίλου θεματικού υλικού του ποιήματος.